Качмарек Ф. «Введение в физику лазеров», «Мир», М. 1981. Демтредер В. «Лазерная спектроскопия»

LAZERLARNING ISHLASH PRINSIPI

IV kurs-fizika
ta’lim yo’nalishi
LAZER FIZIKASI
2 fevral 2021 yil
1.1. Lazerlarning ishlash prinsipi
1.2. Ber-Buger-Lambert qonuni. Generatsiya sharti.
1.3. Lazerning funksional sxemasi
1.4. Uch va to’rt energetik holatli lazerlarning ishlash prinsipi

• 1916 y. А. Eynshteyn kvant tushunchalar asosida, ya’ni kvant sistemasi tomonidan yorug’likning yutilishi yoki nurlanishi ushbu tizimning biror energetik holatdan boshqa energetik holatga o’tishida majburiy nurlanish jarayoni bo’lishi mumkinligi haqidagi o’z gepotezasini ilgari surdi.
• 1939 y. rus fizigi V.A. Fabrikant majburiy nurlanish hodisasini EMT kuchaytirishda qo’llash mumkinligini ko’rsatdi.
• 1954 y. rus olimlari N.G.Basov, A.M.Proxorov va amerikalik olim Ch.Tauns majburiy nurlanishni mikroto’lqinli radionurlanish generatori yaratishda qo’llashdi ( to’lqin uzunligi 1,27 sm, birinchi MAZER).
• 1960 yil 16 may. Amerikalik fizik T.Meyman tomonidan optik diapazonda majburiy nurlanishni generatsiyalovchi birinchi laser yaratildi.
• “Laser” so’zi “Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation” iborasining bosh harflaridan olingan bo’lib, “Majburiy nurlanish tufayli yorug’likning kuchayishi” ma’nosini anglatadi.

TARIXIY MA’LUMOTLAR
А. Eynshteyn
V.A. Fabrikant
N.G.Basov
A.M.Proxorov
Ch.Tauns

1.1. Lazerlarning ishlash prinsipi  

ρ(ω)-elektromagnint to’lqin energiyasi zichligi
Yutilishning vaqt birligi ichidagi ehtimolligi
Spontan (o’z-o’zidan) nurlanishning vaqt birligi ichidagi ehtimolligi
τsp=1/Amn Spontan nurlanishning vaqti
Yorug’likning vaqt birligi ishida majbiriy nurlanish ehtimolligi
Amn , Bnm va Bmn -Eynshteyn коeffitsientlari