K. U. Sharifxodjayeva

Nazorat uchun savollar

1. 
   Foydada «risk og'irligi yuki» hamda asimmetrik model- larini t u shunt irib be ring.
   
2. 
   Riskni baholashning ko^lp iarqli modellarini izohlang.
   
3. 
   Kopula risk bogliqligi modelini tushuntirib bering.
   
4. 
   Riskda qo‘llaniladigan SETL tushunchasi, iming tavsifmi ayting.
   

8. 
   mavzn. BANKLAR VA UIARNI MUVOFIQLASIITIRUVCHILAR BILAN BQG‘LIQ RISKLAR
   
   1. 
      Bank risklarining mohiyati
      

Har qanday bank faoliyali lurli risklar bilan bevosita bogliq bolib, uiarni samarali boshqarish bankiarning eng muhim funk- siyaiaridan biri hisoblanadi. Risk har qanday bank opera tsiya- larida lurli kolamda boladi va turli yoilar bilan qoplanadi. ()l- dindan ma’lum moliyaviy naiijaga crishishni kafolatlovchi risk- dan xoli boigan operatsiyalarni iqiisodiyotida uchralish juda qi- yin. Banklar uchun risklardan qochish emas balki, uiarni barta- raf etish, minimallashtirish muhim ahamiyat kasb etadi. Biroq, ularning mohiyati xususida yagona yondashuv yo'q. Ko’pchilik olimlar riskni yuzaga kclish sabablarini zarar ko'rishga olib kc- luvchi holatlar, omitlarga boglashadi. I. Bernar va J. Kollilar- ning fikricha, kredit riski bank riski ni rig bir turi sifatida kredit qaylarilgunga qadar yuzaga kclishi mumkin boigan, ko‘zda tu~ Lilmagan holatlar, deb talqin qilishgan. Xalqaro Bazel qo'mitasi kapital yctarliligini baholashda kredit riski ni la’riflab, «kontr- agent tomonidan majhuriyallarni bajarmaslik riski» si 1 atida qara- shadi.
I.O. Krolli riskni bank tomonidan moliyaviy operatsiyalarni amalga oshirish natijasida, o‘z mablag¹ lari ning bir q ism ini yo‘- qotish, rcjalashtirilgan daromadlarni olmasiik yoki qo⁴shimcha xarajatlami qilish ehtimoli sifatida ta'riflaydi.
Yuqoridagi ta’riflardan ko'rinib turibdiki. bank risklari mo­hiyati ni mualliflar qandaydir mavhumlik, noaniqlik, ko'zda tu- tilmagan holatlardagi xatar, daromad olmasiik yoki ko‘zlangan
59
nalijaga erishmasdan zarar ko‘rish ehtimoli, deb ta’rillangan. Mazkur la'ritlar qaysidir darajada bank risklari bilan bog'liq, le- kin. lining xusiisivatini tavsitlamaydi.
Bank mijozlarga xizmat ko'rsatishda lovar ishlab chiqaruv- chilar riski bilan boglanadi. Bank kapitali o‘z tabiatiga kola, sanoat va savdo kapitalining bir qismi hisoblanadi, vaqtinchalik jalb elilgan qarz kapitalini o’zida ifoda etadi. Bank kapitalining qaytarilishi, masalan, krcditlashda qarz oluvchi oborotiga mab- laglaming olishi, keyinchalik undan bo‘shab orqaga qaylishi jarayonida bank qarz oluvchi bilan birga risk qiladi. Ikkinchi- dan, o‘ziga tcgishli bolmagan mablag‘ni vaqtinchalik boshqa subyeklga bcradi.
Aytish lozimki, bank riski uning faoliyatidagi malum vazi- yatni tavsillovchL kutilayotgan natijani salbiy tomonga chetla- shishini va faoliyat natijasining mavhumliligini kolsaluvchi ka- legoriyadir. Bank riskining ikki muhim jihatini e’tiborga olish lozim: birinchidan, qaror qabul qilinuvchi vaziyaining mavhum- ligi; ikkinchidan, rejalashtirilgan natijaning salbiy tomondan o‘z~ garishi hisoblanadi. Shu bilan bogliq holda, quyidagi uch kale- gori yaga elibor berish maqsadga muvofiq:

1.