К у р с н и н г у м у м и й м а с а л а л а р и д о н м а с с \ с и н и с \ Қ л \ ш в \ Қ а й г а и л л ш



Download 7,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/115
Sana21.02.2022
Hajmi7,54 Mb.
#79509
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   115
Bog'liq
Кишлок хўжалиги махсулотларини сақлаш

2
— бурнладиган
стол; 
3
— эшнгм; 
4
электр 
иситгич; 
S
— контактлп 
термометр;
6
— ш турвал; 
7
— снгналли лампа.
Д о н н и н г н а т у р а с и дон п а р т и я с и н и ом борга ж о й л а ш т и р и ш н и
р е ж а л а ш т и р и ш д а ҳ а м ам а л и й а ҳ а м и я т г а эга.
Д о н н и н г п ў с т л и л и г и  д еган д а а ж р а т и б о л и н ган п ўст о ғи р л и ги - 
н и н г п ў стл и дон 
о ғи р л и ги га ф о и зл а р д а
п ф о д ал а н га н н и сб ати
т у ш у н и л а д и . Д о н н и н г п у ст и т ар к и б и д а к л е т ч а т к а в а к у л м од д а­
л а р к ў п б ў лад и , ш у с а б а б л и у д о н га қ а р а г а н д а к а м р о қ қ п м м ат г а
эга б ўлад и . А р п а д о н и н и н г пи вобоп х у с у с и я т л а р и н и а н и ц л а ш д а
у н и н г п ўсти м у ҳ и м а ҳ а м и я т г а эга. А р п а н и н г п ў ст и қ а н ч а ю п қ а 
б ў л са, ун д ан ш у н ч а с и ф а т л и пи во о л и н ад и . А р п а н и н г п ў с т п қ а н - 
ч а ц ал и п б ў л са у н и н г о зи к а б о п л и ги ш у н ч а к ам а й и б к ет ад и . А р п а
д о н и н и н г п ў с т л и л и г и 8 д ан 12% гач а, с у л и н и к и 20 д ан 3 0 % г а ­
ч а, ш о л и н и к и 16 д а н 25% гач а, т а р и қ н и к и эса 18 д ан 2 5 % г а ч а , 
ю п қ а п ўстл и н а в л а р д а 8 д ан 10% га ч а б ў л и ш п м у м к и н .
Д о н н и н г п ў с т л и л и г и н н м е х а н и к у с у л (дон п ў с т и д а н т о з а л а - 
н ад и ) в а К ем н и ц ҳ а м д а Н о с а т о в с к и й л а р н и н г асб о б л ар и д а а н и қ - 
л а ш м ум ки н .
Д о н л а р н и н г би р т е к и с б ў л и ш и ҳ а м у н и н г м у ҳ и м с и ф а т к ў р - 
с а т к и ч л ар и д а н ҳ и со б л ан а д и . Д о н л а р н и н г б и р т еки сли ги  д ег а н д а
у л а р н и н г ў л ч а м л а р и бир хи л , н а в г а хос б ў ли ш и т у ш у н н л а д и .
М аъ л у м к и , д о н л а р н и н г
ш а к л л а н и ш и г а
у л а р н и н г
б о ш о қ д а 
ж о й л а ш г а н ў р н и , а г р о т е х н и к в а т аб и и й ш а р о и т л а р т а ъ с и р к ў р - 
сатад и .
Д о н л а р н и н г
й и р и к -м а й д а л и ги , 
ш а к л и н и н г бир 
х и л , т е к и с
(с а р а л а н г а н ) б ў л и ш п , қ а й т а и ш л а ш д а с и ф а т л и м а ҳ с у л о т о л и ш н и
т а ъ м и н л а й д п .
Д о н л а р н и н г би р т е к и с л и ги к ў з и ч ў з и қ , т ў р т б у р ч а к ш а к л д а г я
би р н еч та г а л в и р д а н ў т к а зи л и б а н и қ л а н а д и .


10. Асосий дон экинларининг дон ўлчам лари, мм
(Е. Д . К азаков бўйича)
Экинлар
До ннинғ ўлчамларн
узунлигк
қалинлиги
Буғдой
4,2—8,6
1 ,6 -4 ,0
1,5—3,8
Арпа
7,0— 14,6
2,0—5,0
1,4—4.5
Ж авд ар
5,0— 10,0
1,4—3,6
1,2—3,5
Сули
8,0— 16,6
1,4—4,0
1,2—3,6
Тариқ
1,8—3,2
1,2—3.0
1,0—2,2
Шоли
5,0— 12,0
2,5—4,3
1,2—2,8
М аккаж ухорц
5,5— 13,5
5 ,0 - 1 1 ,5
2,5—8,0
Д он э н д о сп е р м аси н п н г 
ш н ш аси м о н л п ги
(я л т и р о қ л и г и ) ёкп
у н си м о н л и ги д о н н н н г тех н о л о ги и ва о зи ц -о в қ а т қ и м м ат и н и б ел - 
ги л ай д н . Д о н н и н г бу к ў р с а т к н ч и у н и к ў н д а л а н г и г а си н д и р и б ёк и
кеси б к ў р и б а н и қ л а н а д и . Ш и ш аси м о н д о н н и н г с и н и ги я л т и р а б
т у р а д и ва а н ч а т н н и к б ў л и б т у ю л ад и . У н си м он д о н н и н г с и н и ги
х и р а, я л т и р а м а н д и га н б ў л а д и в а ў т у в ч и ё р у ғ л и к д а қ о р а р о қ б ўли б
к ў р и н ад и . Д о ш ш и г у н си м о н л и ги у н и н г т а р к и б и д а к р а х м а л к ў п - 
л и ги н и , ш и ш ас и м о н л и ги эса т а р к и б и д а о қси л к ў п л и г и н и б илди - 
ради .
Д о н н н н г ш и ш аси м о н л и ги
ф ар и н ст о м в а Д С З -2 м а р к а л и д и ­
аф ан о ск о п каб и асб о б л ар о р қ а л п
а н и қ л а н а д н . 
Ш и ш ас и м о н л и к
д а р а ж а с и ҳ а р х и л
65'лиш и м у м к и н . Д о н л а р б у т у н л а й ш и ш ас и ­
мон, ’/
2
, ]U, ги  қ и с м л а р и ш и ш аси м о н ёки у н си м о н б ў л и ш и м у м ­
ки н.
11. 
Д
о н н и н г
шишаеимонлик д араж аси
Гуру:.лар
Шишасимонлик даражаси
I
Бутунлай шишасимон, 4/4
И
Тўртдан уч қнсмп шншаснмон, 3/4
III
Ярми шншаснмон, 2/4
IV
Ч орак қнсмм шишасимон, 1/4
V
Бутунлай унсимон 0/4
Д о н л а р м а ъ л у м м а қ с а д л а р д а ф о й д а л а н и л га н д а г и н а у л а р н и н г
ў си ш к у ч и ва у н у в ч а н л и г и а ш щ л а н а д и . У м у м а н о л га н д а , с и ф а т ­
л и д о н л ар у н у в ч а н б ў лад и . Д о н л а р н и н г у н у в ч а н л и г и п и во и ш л аб
ч и қ а р н ш д а в а сп и рт о л и ш д а м у ҳ и м а ҳ а м и я т г а эга.
Д о н л а р н н н г уч с у т к а д а уин б ч и қ и ш ф ои зи у н и н г ў с ш п ку ч и , 
беш с у т к а д а унп б ч и к п ш ф ои зи у н у в ч а н л н гп н и б и л д и р а д и . Д о н ­
л а р н и н г у с н ш к у ч и ва у н у в ч а н л и г и қ у м га м а ъ л у м со н д а гн дон- 
л а р н и эк и л и б а н п к л а н а д п . 
Д а в л а т с т ан д а р т и га к ў р а , с а н о а т д а
и ш л а т п л а д н г а н а р п а ш ш г у н у в ч а н л и г и 95% д ан , ж а в д а р в а т а- 
р и к н н к и 92% д ан , с у л и н и к п 9 0 % д ап к а м б ў л м а с л и ги л о зи м .


ДОН ВЛ ДОН М АҲСУЛОТЛАРИ НИ НГ Ф И ЗИ К
ХОССАЛАРИ
Д о н ў з и г а хос ф и зи к а в и й х о с с а л ар га эга бўли б, бу х о с с а л ар
д о н н и н г т у р и га, ан а т о м и к т у зи л и ш и га , п ў ст қо б и ғи га, с и л л и қ л и - 
ги га, н ам л и ги , и ф л о сл и ги ва б онщ а к ў р с а т к и ч л а р и г а қ а р а б б и р- 
м у н ч а ф а р қ қ н л ад и . 
Б у ф и зи к а в и й
х о ссал ар донни с а қ л а ш д а , 
^ а й т а и ш л а ш д а , ортиш ва т у ш и р и ш д а м у ҳ и м а ҳ а м и я т г а эга бў- 
л и б , д о н н и н г бу 
х у с у с и я т л а р и д а н т ў гр и ф о й д ал а н и л с а с а ц л а ш
д а в р и д а ф а қ а т г и н а н о б у д га р ч и л и к м и қ д о р и к а м а й и б ц о л м асд ан , 
б а л к и м а ҳ су л о т с и ф а ти га з а р а р етм ай д и ҳ ам д а с а қ л а ш н и т а ш к и л
э т и ш у ч у н с а р ф л а н а д и га н х а р а ж а т
м и қ д о р и н и н г 
к а м а й и ш и г а
э р и ш и л а д и . Х о зи р ги за м о н а в и й эл ев ато р д а, дон с а қ л а й д и г а н ом- 
б о р л а р д а дон н н орти ш , т у ш и р и ш ва б ош қ а т а д б и р л а р а в т о м ат - 
л а ш т и р и л г а н ҳ а м д а б ар ч а и ш л а р м е х а н и за ц и я ё р д ам и д а ў т к а з и - 
л а д и . Б у ж а р а ё н л а р н и с и ф а т л и ҳ ам д а н о б у д гар ч и л и к си з ў т к а з и ш
у ч у н д он н и н г қ у й и д а ги асоси й ф и зи к х о с с а л ар и н и ҳ и со б га о л и ш
т а л а б эт и л ад и : т ў к и л у в ч а н л и г и , ў з-ў зи д а н с а р а л а н и ш и , ғ о в а к л и - 
ги, ў з и г а ҳар х и л ҳ и д л а р н и в а н а м л и к н и си н гд и р и ш ҳ а м д а ч и қ а - 
р и ш , и с с и қ л и к с а қ л а ш , и с с и ц л и к ў т к а зи ш .
Д о н н и н г т ў к и л у в ч а н л и г и . Д он м а сс ас и т ў к и л у в ч а н
б ў л г а н л и г и саб аб л и
у н и орти ш , т ў к и ш , эл е в а т о р ҳ а м д а омбор- 
л а р г а ж о й л аш т и р и ш , т р а н с п о р т л а р д а н ҳаво ё р д ам и д а д он н и бир 
■жойдан и к к и н ч и ж о й га к ў ч и р и ш б и р м у н ч а е н ги л л а ш ад и .
Д о н м ассаси т ў к и л у в ч а н л и г и н и н г я х ш и б ў л и ш и к а т т а а ҳ а м и - 
я т г а эгад и р . Б а р ч а т е ги р м о н л а р д а , эл е в а т о р л а р д а , ёр м а т а й ё р л а - 
н а д и г а н за в о д л а р д а
д о н л а р н и
с а р а л а ш , с а қ л а ш ҳ а м д а у л а р г а
и ш л о в бери ш , қ у р и ти ш ж а р а ё н л а р и д о н л а р н и н г т ў к и л у в ч а н л и г и - 
н и ҳ и со б га о л ган ҳ о л д а а м а л га о ш и р и л ад и .
Э л ев ат о р л ар д а д о н л ар
т р ан сп о р т е р ёр д ам и д а ю қ о р и га к ў т а - 
р и б , п ас т га, 
я ъ н и т еги р м о н га 
т у ш гу н ч а бир қ а н ч а т ех н о л о ги к
и ш л о в л ар д а н ў т к а з и л а д и (т о за л а н а д и , ю в и л а д и ). Б у ж а р а ё н л а р
д о н л а р ў з-ў зи д а н т ў к и л и ш и қ о н у н и я т и г а а с о са н а м а л га о ш и р и ­
л ад и .
Т ў к и л у в ч а н л и к ф а қ а т ги н а д о н н и н г 
м а й д а л и ги га , 
а н а т о м и к
т у зи л и ш и г а , п ў ст
қ о б и ғи н и н г с и л л и қ л и г и г а б о ғл и қ б ўли б қ о л - 
м а с д а н , б ал к и д о н н и н г н а м л и ги га , и ф л о с л и ги га ҳ а м д а б оп щ а я н а
к ў п г и н а
к ў р с а т к и ч л а р г а б о гл и қд и р . 
Д о н н и н г т ў к и л у в ч а н л и г и
қ а н ч а л и к я х ш и б ў лса, дон с а қ л а н а д и г а н эл е в а т о р
с и л о с л а р и г а
д о н н и ш у н ч а л и к
т е з ж о й л а ш т и р и ш
м ум ки н . Д о н м ассаси н и н г 
т ў к и л у в ч а н л и г и у н и н г и ш қ а л а н и ш в а қ и я л и к б у р ч а ги н и н г бир- 
б и р и га б ў л ган н и сб ати б и л а н х а р а к т е р л а н а д и .
Д о н н и н г и и щ а л а н и ш б у р ч а ги деб
у н и н г с и л ж п б
о л а д и га н
^ и я л и г и г а а й т и л ад и . Д о н н и н г т ў к и л и ш и д а ги ц и я л и к б у р ч а г и де­
ган д а ун и н г б и р -б и р и га теги б с и р га л и ш и т у ш у н и л а д и .
Энг кам и ш к а л а н и ш ҳ а м д а қ и я л и к б у р ч а к л и ё к и эн г к ў п тў- 
к и л у в ч а н
д о н л а р га ю за қ а в а т и
с и л л и қ ҳ а м д а ю м а л о қ ш а к л д а
б ў л г а и дон т у р л а р и к и р а д и (м а с а л а н , т а р н қ , м ош , н ў х а т , л о в и я ). 
Д о н н н н г п ўст қо б н ғн қ а н ч а л и к и о текн с, ш а к л н т у р л и ч а б ўлса


дон м ассаси н и н г т ў к и л у в ч а н л и г и ш у н ч а л и к к а м б ў л ад и . Б у л а р г а
а р п а , ш о л и , с у л и в а б о п щ а д о н л а р ки р ад и .
Д он м а ссас и д а б егон а а р а л а ш м а л а р қ а н ч а л и к к ў п б ў лса, дон ­
н и н г т ў к и л у в ч а н л и г и ш у н ч а л и к к а м а я д и . А й н и қ с а к ў п м п в д о р д а 
сомон, дон қо б и ғи с и н га р и ен ги л а р а л а ш м а л а р к ў п б ў л с а дон­
н и н г т ў к и л у в ч а н л и г и г а сал б и й т а ъ с и р этади .
Ш у н и н гд ек , дон м а с с ас и н и н г н а м л и ги ю қ о р и б ў л с а ҳ а м дон­
н и н г т ў к и л у в ч а н л и г и к а м а я д и . А м м о бу к ў р с а т к и ч ҳ а м д о н н и н г 
ш а к л и г а ҳ а м д а 'п ў с т қ о б и ғи н и н г с и л л и қ л и г и г а қ а р а б б и р м у н ч а 
ў зг а р а д и . Д о н м асс ас и н и с а қ л а ш д ав р и д а ҳ ам д о п и и п г т ў к и л у в - 
ч ан л и г и д о н н и н г с а қ л а н и ш ҳ о л а т и га қ а р а б б и р м у н ч а ў зг а р и ш и
м у м к и н . М а с а л ан , 
қ и з и г а н д о н л а р н и н г т ў к и л у в ч а н л и г и к е с к и н
к а м а я д и . Б у н д а н т а п щ а р и дон м ассаси н и н г т у р л а р и б ў й п ч а т а ­
л а б эт и л г а н ш а р о и т л а р я р а т и л м а г а н ҳ о л д а у л а р н и н г т ў к и л у в ч а н - 
л и ги у м у м а н
й ў қ о л и ш и м у м к и н . 
М асал ан , а р п а н и н г т ў к н л и ш
т а б и и й қ и я л и г и 28 д ан 45° га ч а , б у ғд о й н и ки 2 3 — 38° га ч а , т а р и қ - 
н и к и 20 д а н 21° га ч а б ў л и ш и м у м ки н . Д о н н и н г т ў к и л у в ч а н л и г и , 
т ў к и л и ш т а б и и й қ и я л и г и н и б и л м а ган ҳ о л д а д о н н и қ а б у л қ и л и ш - 
д а, и ш лов б ер и ш ҳ а м д а т а ш и ш д а и ш л а т и л а д и г а н т е х н и к а воси- 
т а л а р и д а н , т р а н с п о р т ё р л а р д а н т ў гр и ҳ а м д а у н у м л и ф о й д ал а н и ш
и м к о н и я т и га
эга б ў л м ай м и з. А й н и қ с а дон с а қ л а н а д и г а н ом бор- 
л а р н и н г, э л е в а т о р л а р н и н г л о й и ҳ а л а р и д а , д он о р т а д и га н ҳ а м д а
т у ш и р а д и г а н
т е х н и к а л а р н и ў р н а т и ш д а
ҳ ам дон 
м а с с ас и н и н г 
т ў к и л у в ч а н л и г и н и б и л и ш и м и з ш ар т .
Д о н н и қ а б у л қ и л и ш д а у н и н г т ў к и л у в ч а н л и г п д а в л а т с т а н д а р т - 
л а р и б ў й и ч а б а ҳ о л а ш д а ҳ и со б га о л и н м ай ди .
Д о н н и н г ў з - ў з и д а н с а р а л а н и ш и . Д он
м ассаси н и
қ а б у л қ и л и ш д а , я ъ н и ом бор ё к и э л е в а т о р л а р г а ж о й л а ш т и р и ш д а
т ў к и л и ш ж а р а ё н и д а дон о ғи р л и ги га ҳ а м д а т а р к и б и д а ги ҳ а р х и л
а р а л а ш м а л а р м и қ д о р и га, т у р и га қ а р а б ў з -ў з и д а н с а р а л а н и б ж о й - 
л а ш а д и , бу эса дон м а с с ас и н и с а қ л а ш д ав р и д а т у р л и х и л с а л б и й
ж а р а ё н л а р н и н г к еч и ш и у ч у н қ у л а й ш ар о и т я р а т а д и . А й н и қ с а , 
п и ш м а г а н п у ч д о н л ар , б его н а а р а л а ш м а л а р бир ж о й г а т ў п л а н и б
қ о л г а н т а в д и р д а т у р л и х и л м и к р о о р ган и зм л а р н и н г р и в о ж л а н и - 
ш и у ч у н қ у л а й ш ар о и т я р а т и й а д и ҳ а м д а дон 
м ассаси н и н г ў з -
ў з и д а н қ и зй ш ж а р а ё н л а р и к у ^ а я д й . Б у ж а р а ё н , я ъ н и д о н л а р н и н г
ў з-ў з и д а н с а р а л а н и ш и у л а р н и вагон , а в т о м а ш и н а л а р г а ю к л а ш д а .

Download 7,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   115




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish