K. N. Nishonboyev. J. H. Xamidov

Mashg‘ulot rejasi.  
1.Piyoz pardasi hujayralarini o‘rganish. Piyoz po‘stining ichki tomonidan 
pardasi ajratib olinadi va uning kichik qismi buyum onasiga, Ljugol eritmasi 
tomchisiga joylashtiriladi. Hujayralar mikroskopda avval kichik obyektiv, keyin 
katta obyektiv yordamida o‘rganiladi. Katta obyektivda citoplazmaning hujayraning 
o‘rtasiga joylashgan yadroni, undagi yadrochalarni ko‘rish mumkin. Sitoplazmaning 
bo‘yalmagan bo‘shliqlari - vakuolalar hisoblanadi. Albomga bir nechta hujayraning 
rasmi chiziladi, sitoplazma, yadro, vakuolalar, hujayra qobig’i belgilab qo‘yiladi. 
2.Kartoshka hujayralarini o‘rganish. Buning uchun kartoshkaning juda 
yupqa qilib tayorlangan kesmalari buyum oynasi ustidagi suv tomchisiga 
joylashtiriladi va qoplovchi oyna bilan yopib, mikroskopda o‘rganiladi, keyin yod 
tomchisi tomiziladi.Yod kraxmalni yaxshi bo‘yaydi, shuning uchun katta 
obyektivda tekshirganda kraxmal donachalarini yaxshi ko‘rish mumkin. Bir nechta 
hujayraning rasmi chiziladi, ularning qobiqlari, sitoplazmalari, kraxmal donachalari 
belgilab qo‘yiladi. 
3.Suv o‘ti hujayralarini o‘rganish. Buyum oynasiga bir tomchi suv tomiziladi 
va unga suv o‘tining kichik bo‘lakchasi joylashtirilib, usti qoplovchi oyna bilan 
yopiladi. Preparat avval kichik, keyin katta obyektiv orqali kuzatiladi. Hujayralar 
to‘g‘ri to’rtburchak shaklida bo‘lib, ikki qavat qalin qobiq bilan qoplangan, 
sitoplazmada ko‘p sonli yumaloq-oval yashil rangli donachalar ko‘rinadi. Bular - 
plastidalar. Bo'yalmagan preparatda yadro ko’rinmydi. Bir nechta hujayraning  
rasmini chizib, qobiq, sitoplazma, plastidalar belgilab qo‘yiladi. 
4.Baqa va odam qoni hujayralarini o‘rganish. Buning uchun baqa va odam 
qoni surtmasining bo’yalgan doimiy preparatlaridan foydalaniladi. Mikroskop ostida 

---

 
 17
asosan qizil qon hujayralari (eritrotsitlar) ko‘rinadi. Baqaning qizil qon  hujyralari 
yadroli, odamniki esa yadrosiz hujayralardir. Oq qon tanachalari yadrosi 
segmentlarga bo‘lingan (neytrofillar) yoki bo'linmagan (limfotsitlar) bo‘lishi 
mumkin. Baqaning qon hujayralari, eritrotsitlarining rasmlari chiziladi. Har bir 
eritrotsitning qobig‘i, yadrosi, csitoplazmasi belgilab qo‘yiladi. 
 
Keyin jadvallar, tayor elektron mikroftografiyalar va  slaydlar yordamida 
hujayraning nafis tuzilishi o‘rganiladi. Hujayraning nafis tuzilishi albomga chizilib, 
uning organoidlari belgilab qo‘yiladi.