K. N. Nishonboyev. J. H. Xamidov

O‘quv jihozlari .  
Genealogik xaritalar, shajarani tuzishda qo‘llaniladigan simvollar, irsiylanish 
tiplari aks etdirilgan jadvallar, mantiqiy sxemalar, egizaklar  konkordantlik va 
diskordantligi haqida ma'lumotlar. 
Mashg‘ulot rejasi.  
Odam genetikasi, uning vazifalari muhokama qilinganidan keyin talabalar 
genealogiya usulininig mohiyati, ahamiyati, amalga oshirish bosqichlarini tushunib 
oladilar va genealogik xaritalar tuzish, irsiylanish tiplarini aniqlashga oid masalalarni 
yechadilar. Keyin egizaklar usuli mohiyati, ahamiyati, zigotaligini aniqlash usullari 

---

 
 78
bilan tanishiladi, belgilar va kasalliklarning irsiyligini aniqlashga oid masalalar 
yechiladi.   Talabalar genealogik kartalarni va masalalarni albomlariga yozib 
oladilar. Mashg‘ulot oxirida talabalar bilimlari baholanadi va keyingi mashg‘ulotga 
topshiriqlar beriladi. 
Masalalar: 
1.Ota va ona normal rang ajrata oladigan  oilada daltonik o‘g‘il va ikkita normal rang 
ajratuvchi qizlar tug’ulgan. O‘g‘ildan tug‘ulgan o‘g‘il  nevarada sog‘lom, qizlardan 
birining o‘g‘il  - daltonik, qizi esa sog‘lom. Ikkinchi qizidan 5 ta o‘g‘il  tug‘ulgan, 
ularning hammasi sog’lom. Shu ma'lumotlar asosida shajara tuzing. 
2.Proband o‘g‘il - gemofilik, uning ota-onalari sog‘lom. Probandning ona tomonidan 
buvasi - gemofilik, buvisi esa sogэlom. Probandning ikki qizi va bir o‘g‘ili sog‘lom, 
ikkinchi o‘g‘ili esa gemofilik. Otasining oilasida gemofiliya uchramagan. Shu 
ma'lumotlar asosida avlodlar shajarasini tuzing. 
3.O‘z oilangizda bironta belgini tanlab olib (ko‘z rangi, soch shakli, quloq yumshog‘i 
joylashishi, tilni nay qilib buka olish va boshqalar) shajara tuzing. 
4.Quyidagi jadvaldagi ma'lumotlar asosida belgining rivojlanishida irsiy va muhit 
rolini aniqlang. 
 
Belgilar MZC 
DZC 
Ko‘z rangi 
99,5 
28 
Qosh  shakli 
100 
51 
Quloq shakli 
98 
20 
Shizofreniya 67 
12,1 
Sil 52,8 
20,6 
Qandli diabet 
55(84) 
20(37) 
Qizamik 97,4 
95,7 
Ko‘k yo‘tal 
97,1 
92