К. М. Рафиков – Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси раиси

12.4.
 
А
ҲОЛИНИ ИШГА ЖОЙЛАШТИРИШ 
ТИЗИМИДА ДАВЛАТ ВА ХУСУСИЙ ТУЗИЛМАЛАР 
ШЕРИКЛИГИНИНГ РОЛИ
 
Давлат-хусусий шериклиги
– бу давлат билан хусусий субъектлар 
ўртасида нодавлат ташкилотларнинг ресурсларидан ижтимоий вазифаларни 
ҳал этиш, хизматлар кўрсатиш, инфратузилмаларни модернизация қилиш ва 
бошқа соҳаларда фойдаланиш мақсадларидаги ўзаро манфаатли ҳамкорлик 
тизимидир. 
Иш билан бандлик соҳасидаги давлат-хусусий шериклиги узоқ 
тарихга эга. Персонални ишга ёллаш бўйича биринчи хусусий хизмат 
Германияда XIX асрдаёқ ташкил топган. Бироз кейинроқ Буюк Британия ва 
Францияда мутахассисларни ишга жойлаштириш, иш берувчиларнинг 
буюртмалари асосида ходимларни ёллаш бўйича рекрутинг агентликлари 
фаолият юрита бошлаган. 1848 йилда эса АҚШнинг Массачусет штатида 
жаҳонда биринчи меҳнат биржаси ташкил топган. 
Ҳозирги 
пайтда 
ривожланган 
давлатларда 
рекрутинг 
агентликларининг бир неча турлари мавжуд. Масалан, Европада ана шундай 
хизматлар жами сонининг 10% ни тор ихтисосли юқори малакали 
мутахассислар ва олий бўғин менежерларини излаш ҳамда уларга 
манфаатли иш жойлари таклиф этиш билан шуғулланадиган “Executive 
Search” агентликлари ташкил этади. 
1946 йилда ташкил топган АҚШнинг “Boyden” ва “Kelly” рекрутинг 
агентликлари биринчилар қатори компанияларга ана шундай олий бўғин 
менежерларини излаш ва танлаш билан шуғулланади. Ҳозирги вақтда Kelly” 
АҚШнинг энг йирик 500 фирмаси рўйхатидан ўрин олган. «Adia» ва «Acco» 
кадрлар агентликларининг бирлашши натижасида ташкил этилган «Acco» 
компанияси бугунги кунда жаҳоннинг 63 мамлакатида ўз бўлимларига эга. 
Меҳнат бозорининг инфратузилмасида ҳам давлат, ҳам хусусий иш 
билан бандлик хизматларининг мавжудлиги ижобий ҳол ҳисобланади, зеро 
ҳар қандай бошқа бозорлар каби меҳнат бозорида ҳам соғлом рақобат 
аҳолининг 
иш 
билан 
бандлигини 
таъминлаш 
имкониятларини 
кенгайтиради. Айни пайтда персонални танлаш ва ёллаш билан 
шуғулланадиган хизматларнинг асосий вазифаси ишсизликка қарши кураш 
эмас, балки иш билан бандлик сифатини ошириш, бизнеснинг 
рақобатбардошлигини оширишдир. 
Давлат иш билан бандлик хизматлари асосан меҳнат бозорида тенг 
рақобат қила олмайдиган меҳнатга лаёқатли аҳолига ҳар тарафлама ёрдам 
кўрсатади. Улар давлатнинг меҳнат бозорида фаол сиёсатини амалга 

---

385 
оширишда 
ижтимоий 
шериклар 
билан 
ўзаро 
ҳамкорликни 
мустаҳкамлашлари талаб этилади. 
Ўзбекистонда меҳнатга лаёқатли аҳолини иш билан таъминлаш 
вазифаси Туман (шаҳар) бандликка кўмаклашиш марказлари зиммасига 
юкланган.