К. М. Рафиков – Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси раиси

 
11.2.5.
 
Ф
РИЛАНС
 
(“
FREELANC
”
 
–
 
“
ЭРКИН ЁЛЛАШ
”) 
Замонавий меҳнат иқтисодиётда 
фриланс
(“freelanc” – “эркин ёллаш”) пудрат 
асосида аниқ бир ишни бажаришга йўналтирилган мустақил иш билан 
бандлик тури сифатида кўрилади. Аксарият ҳолатларда фрилансерлар 
(“
freelancer”) 
иш берувчи меҳнат фаолияти билан бирор ижтимоий кафолат 
талаб этмасдан оғзаки келишиш ёки бир марталик шартнома асосида меҳнат 
фаолиятини амалга оширади. 
Умуман фрилансни иш билан масофадан туриб бандликнинг бир тури 
сифатида ҳам кўриш мумкин. Чунки фрилансер меҳнат фаолиятини иш 
берувчининг корхонасидан (ташкилотидан) ташқарида, унинг бино ва 
жиҳозларидан фойдаланмаган ҳолда амалга оширади. Шу сабабли фрилансда 
иш берувчи фрилансерга фақат амалда бажарилган иш учун иш ҳақи тўлайди.
Фрилансер меҳнат фаолиятини амалга оширадиган мижозни ўзи 
топиши, белгиланган ишни бажариши ва бунинг учун иш ҳақи олишини 
англатади. Аслида фриланснинг ўз бизнесини ташкил этиш учун биринчи 
қадам сифатида ҳам кўриш мумкин. Ҳозирги пайтда фриланс меҳнат 
фаолияти билан шуғулланиш учун 90 тадан кўпроқ касб-ҳунар эгалари талаб 
этилади. Уларнинг кўпчилиги пухта тайёргарликни талаб этмайди. Бундай 
мураккаб бўлмаган ихтисосликларни 2-3 ой ичида эгаллаш мумкин.
Одатда фрилансерлар меҳнат бозорида вақти-вақти билан махсус 
билим ва юқори малакага эга ходимлардир. Ана шундай шахсий ноёб хислат 
уларни ишсиз бўлиб қолиш хавфига дуч келмаслигини англатади. Шу билан 
биргаликда фрилансерларни ўзига хос “пинҳона иш билан бандликдир” деб 
баҳолаш мумкин.
Фрилансерлар ўртасида ахборот-коммуникация, ижодий касблар 
вакиллари - адиблар, рассомлар, дизайнерлар, меъморлар ва бошқа зиёлилар 
кўп. Ҳозирги пайтда мухандислар, менежерлар, маслаҳатчилар ҳам 
фрилансер бўлмоқдалар. Меҳнат фаолиятини амалга оширишнинг бу шакли 
филансерлар учун ҳам, иш берувчилар учун ҳам афзалликлари ва 
камчиликлари мавжуд (11.3-жадвал).