K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda ishlatiladigan ashyolar

Havo 
o‘tkazuv-
chanligi,
sm
2
/(sm
2
 · s)
Havo namligi 100 foiz 
bo‘lganida material-
ning havodagi namni 
yutish xususiyati, %
Polimer qoplamli vinilli teri
0
0
Qalin gulli to‘qima vinilli teri
0,02
0,6
Oralatib polimer qoplama berilgan 
vinilli teri
0,35
1
Poliamidli gazlama
15
7
Yarim sherst gazlama
14
22
Poliamidli trikotaj
40
6
Penopoliuretan bilan ishlov berilgan 
poliamidli trikotaj
35
7
Qoplama materiallar ishlab chiqarishda tabiiy tolalardan kam 
foydalaniladi. Sherst va yarim sherst materiallar yuqori klassdagi 
avtomobillarning o‘rindiqlarini qoplashda ishlatiladi. Poliamidli va 
poliefirli iplardan keng foydalaniladi. 
Qoplama materiallarining muhim xususiyatlaridan biri ularning 
quyosh nuri ta’siriga chidamliligidir. Tabiiy sherst materiallarining 
quyosh nuri ta’siriga chidamliligi yuqori. Sintetik gazlamalarning 
ultrabinafsha nuri ta’siriga chidamliligi turlicha: poliamid asosi-
dagi gazlamalarning chidamliligi ultrabinafsha nuri ta’siriga chi-
damsiz, poliefir asosidagi gazlamalarning chidamliligi esa yuqori. 
Poliakrilonitril asosidagi to‘qima materiallarning ham quyosh nuri 
ta’siriga chidamliligi yuqori. 

---

308
Hozirgi paytda «Стрелка»,  «Газон»,  «Дорожная»,  «Олим­
пийская», «Ока» kabi yarim sherst materiallardan keng foydalaa-
niladi. 
Sun’iy charm. Avtomobilsozlikda qoplama material sifatida 
eng ko‘p ishlatiladigan materiallardan biri sun’iy charmdir. Sun’iy 
charm avtomobillarning yostiqchalarini, o‘rindiq suyanchiqlarini, 
salon shiftini, yon panellarni va boshqa detallarni qoplashda ishla-
tiladi. 
Avtomobilsozlikda ishlatiladigan sun’iy charm yuzasiga poli-
vinilxlorid qoplangan to‘qima asosdan iborat. To‘qima asos sifatida 
tabiiy (paxta), sintetik (poliamid va poliefir), sun’iy yoki aralash 
tolalardan foydalaniladi. 
Avtomobilsozlikda ishlatiladigan sun’iy charmlar, asosan, uch 
turda ishlab chiqariladi: gazlama asosidagi viniliskoja – BO–T; 
trikotaj asosdagi viniliskoja – BO–TP; asosi gazlama bo‘lmagan 
viniliskoja – BO–HT. 
Sun’iy charmni minus 40°C dan yuqori haroratlarda ishlatish 
mumkin. Havo o‘tkazuvchanligi 0,02–0,35 sm
3
/(sm
2
 · s). 
Avtomobillarning salonlari (kabinalari) shiftini qoplash uchun 
maxsus markadagi (viniliskoja – TP, viniliskoja – HT, viniliskoja – 
T ИКАП) sun’iy charmlar ishlab chiqariladi.