K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda ishlatiladigan ashyolar

haroratining t
s
 antifriz tarkibidagi suv miqdori s ga bog‘liqligi. 

---

176
Diagrammadan  ko‘rinadiki,  etilenglikolning  suvdagi  eritmasi-
ning eng past muzlash harorati minus 75°C ga to‘g‘ri keladi. Bu 
aralashmaning 33,3 foizi suv va 66,7 foizi etilenglikoldan iborat 
bo‘ladi. Suv va etilenglikolning har qanday boshqa nisbatlarida 
aralashmaning muzlash harorati bundan yuqori bo‘ladi. Diagram-
madan foydalanib ma’lum ish sharoiti uchun aralashma tarkibining 
qanday nisbatda bo‘lishi lozimligini aniqlab olish mumkin. 
Sovitish tizimida past haroratda muzlaydigan sovituvchi suyuq-
liklar (antifrizlar)dan foydalanishning quyidagi afzalliklari mavjud: 
muzlash harorati past, qaynash harorati yuqori, qovushoqlik xos-
salari yaxshi, yonmaydi, issiqlik sig‘imi va issiqlik o‘tkazuvchanli-
gi ancha yuqori, muzlaganida hajmi kattalashmaydi. 
Etilenglikolning suvdagi eritmalari po‘lat, mis, aluminiy va ular-
ning qotishmalarini kuchli korroziyalash xususiyatiga ega. Shuning 
uchun 1 l antifriz tarkibiga 2,5–3,5 g dinatriyfosfat (Na
2
HPO
4
) va 
1 g dekstrin qo‘shiladi. Dinatriyfosfat po‘lat va cho‘yanning korro-
ziyalanishini kamaytiradi, dekstrin, mis, aluminiy va ularning qo-
tishmalaridan tayyorlangan detallar yuzasida esa parda hosil qilib, 
ularni korroziyalanishdan himoyalaydi. Ruxdan tayyorlangan de-
tallarni qo‘shimcha himoyalash talab etiladi, buning uchun antifriz 
tarkibiga 7,5–8 foiz miqdorida molibden oksidli natriy (Na
2
MoO
4
) 
qo‘shiladi va antifriz markasida m harfi bilan ifodalanadi. 
Etilenglikolli suyuqliklarning hajmiy kengayish koeffitsiyenti­
ning ancha kattaligi (6–8 foizgacha) sovitish tizimiga suyuqlik kam  -
roq (sig‘imining 92–94 foiz qismigacha) quyilishini taqozo etadi. 
Antifrizlarning  ikki  turi:  tosollar  (Тосол  А,  Тосол  A–40  va 
Тосол  А–65)  va  past  haroratda  muzlaydigan  40  va  65  markali 
suyuqliklar ishlab chiqariladi.