K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda ishlatiladigan ashyolar

 A
vtotransport xo‘jaliklarida yonilg‘i, surkov
materiallari va maxsus suyuqliklarni qabul qilish,
saqlash va tarqatishni tashkil qilish
Suyuq yonilg‘ini tashish.
Avtotransport korxonalari va avtomo-
billarga, yonilg‘i quyish shoxobchalariga suyuq yonilg‘i yaqindagi 
umum foydalanadigan neft bazalaridan sisternali avtomobillarda 
tashib keltiriladi. Sisterna ichidagi bosimni avtomatik ravishda 
191
rost lab turish uchun almashish klapanidan va yonilg‘i sathini o‘l-
chab turishda o‘lchov shchupidan foydalaniladi. Sisternaning ostki 
tubida to‘kish quvurchasi joylashgan. 
Quvurlardan yonilg‘i oqib o‘tib (statik tokdan) uchqun hosil 
bo‘lishining oldini olish maqsadida yerga tegib turadigan erkin 
osilgan zanjir yoki avtomobil massasiga mahkamlangan metall 
arqonli yerlatish shtori ko‘zda tutilgan. Yong‘in sodir bo‘lishining 
oldini olish maqsadida tovush so‘ndirgich quvuri radiator ostki to-
monidan oldinga chiqarib qo‘yiladi. 
Avtomobilni tormozlashda gidravlik zarbdan ta’sir kuchini ka-
maytirish maqsadida sisternaning ichki qismiga chayqalishdan 
saqlash to‘siqlari o‘rnatilgan. Avtomobil sisternalaridan yonilg‘i 
bevosita oqizish yoki nasos yordamida saqlash idishlari (sister-
nalar)ga quyiladi. 
Neft mahsulotlarini qabul qilish, saqlash va tarqatish. 
ATK 
omborlariga neft mahsulotlari markazlashtirilgan holda keltiriladi. 
Neft mahsulotlarini qabul qilib olish va saqlash uchun javob-
gar shaxs tomonidan yonilg‘i va moylash materiallarining miqdori 
va mahsulot-transport hujjatining to‘g‘ri to‘ldirilganligi hamda si-
fat pasporti tekshiriladi. Shundan so‘ng neft mahsuloti keltirilgan 
sig‘im yoki taraning holati tekshiriladi. Neft mahsulotlari tarkibida 
suv borligi aniqlansa, bu haqda qabul qilish dalolatnomasida qayd 
etiladi. 
Sifat pasportisiz keltirilgan neft mahsulotlari uchun dalolatno-
ma tuzilishi lozim. Shuningdek, ular alohida sig‘imlarda saqlanishi 
zarur. Sifat pasportisiz qabul qilingan neft mahsulotlarining mar-
kasi va sifatini aniqlamay turib ularni ishlatishga ruxsat etilmaydi. 
Neft mahsulotlarini markazlashtirilgan usulda yetkazib berishda 
asosiy hujjat mahsulot-transport hujjati (5- shakl) hisoblanadi. Neft 
mahsulotlari ATKga qarashli transport vositalarida keltirilganida 
M–2 shakldagi bir tomonlama order yoki M–4 shakldagi ko‘p to-
monlama order rasmiylashtiriladi. 
Avtomobillarga yonilg‘i va moylash materiallarini o‘z qara-
mog‘idagi shoxobchalar orqali tarqatilishi ta’minlangan ATKlar 

---

192
o‘z zimmalariga quyidagi majburiyatlarni olishlari lozim: yonilg‘i 
va moylash materiallarini saqlashni shunday tashkil etish kerakki, 
bunda ularning isrof bo‘lishi va sifatining yomonlashishiga barham 
berilishi ta’minlangan bo‘lishi lozim. Shuningdek, omborxona 
ishlarini bajarish mexanizatsiyalashtirilgan bo‘lishi, texnika xavf-
sizligi va sanitariya-gigiyenik sharoitlar ta’minlanishi lozim. ATK 
da neft mahsulotlari omborxonalarini joylashtirish, ularning tex-
nik ta’minoti, ish tartibi, shuningdek, omborxonalarda saqlanishi 
mumkin bo‘lgan neft mahsulotlarining chegaraviy miqdori mahal-
liy o‘t o‘chirish tashkiloti bilan kelishuv asosida belgilanishi lozim. 
Bunda neft mahsulotlarining bug‘lanuvchanlik darajasi (8. 1- jad-
val) va omborxonalar tavsifini hisobga olish lozim. 
8. 1- jadval