K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda ishlatiladigan ashyolar

 Ishlatilgan moylarni yig‘ish, saqlash va
qayta ishlashga topshirish
Ishlatilgan neft mahsulotlarini yig‘ish va qaytadan ishlatish 
yonilg‘i va moylash materiallarini tejash bilan bir qatorda, atrof 
muhitning ifloslanishini kamaytiradi. Shuning uchun ham bu tadbir 
neft mahsulotlaridan samarali foydalanish muammosining tarkibiy 
qismi sifatida qaraladi. 
Ishlatilgan neft mahsulotlari, ayniqsa, surkov moylarini, ish-
lab chiqarish uchun ko‘p miqdorda xarajat qilishga to‘g‘ri keladi. 
Agarda 100 t neftdan 10 t yangi moylash materiali olinsa, 100 t 
ishlatilgan moylardan 60–80 t qayta tiklangan, sifati bo‘yicha yan-
gi moylardan qolishmaydigan moy olinadi. Yig‘ilgan moylarning 
deyarli 35–80 fozi joylarda qayta ishlanadi va narxi yangi moylar 
narxining 6–23 foizini tashkil etadi. 
Neft mahsulotlari ishlatilish sharoiti va qo‘llanilishiga qarab 
3 guruhga bo‘linadi: ishlatilgan motor moylari (IMM), ishlatilgan 
sanoat moylari (ISM), ishlatilgan neft mahsulotlari aralashmasi 
(INMA) (moylar, benzin, kerosin, dizel yonilg‘isi). Birinchi va ik-
kinchi guruhlarga kiruvchi ishlatilgan moylarni yig‘ishda ularga 
benzin, kerosin, nigrol, surkov moylari va boshqa moddalarning 
aralashishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Chunki ular regeneratsiya qilinib, 
qo‘shimcha qo‘shilmalar qo‘shilib qaytadan ishlatiladi. 
Uchinchi guruh ishlatilgan neft mahsulotlarini tozalashda 
ta’minlash va qaytadan ishlatish uchun yig‘ishda ularga sintetik, 
jadal zanglanuvchi, zaharli moddalar va boshqa begona mahsulot-
lar aralashmasligi kerak. 
195
Ishlatilgan neft mahsulotlari uchun standart talablari (DS 
21046–81) asosida, ularning fizikaviy­kimyoviy ko‘rsatkichlari­
ning ma’ lum qiymatlari belgilab qo‘yilgan (8. 2- jadval). 
8. 2- jadval