K ibraхimov, Т. Kadirshayev, A. Sobirjonov, N. Mo’minjonov, S. Raхimberdiyev

Yonilg’i miqdorinini o’lchash asboblari.
Rezervuarlardagi yonilg’i sathining 
balandligini nazorat qilishda metrshtok va lotli ruletkalar va ulardan tashqari qator 
usullar va mexanizmlar qo’llaniladi. Ular yonilg’i xususiyati, foydalanish sharoiti, 
avtomatlashtirish talablaridan kelib chiqib qo’llaniladi.
Sath o’lchovchi asboblar vazifasiga qarab quyidagi turlarga bo’linadi: 

sathning chegaraviy qiymatini nazorat qiluvchi xabarlagichlar; 

sathni doimiy o’lchash uchun mo’ljallangan satho’lchagichlar; 

ikki holatning bo’linish chegarasini o’lchagichlar. 
Yonilg’i sathini o’lchash asboblari ishlash tamoyiliga ko’ra quyidagilarga 
bo’linadi: 

mexanik; 

pezometrik; 

elektrik. 
Yonilg’i sathini o’lchash asboblari tuzilishi bo’yicha quyidagilarga bo’linadi: 

mexanik
– o’lchanadigan suyuqlik ustida turadigan va o’lchangan ma’lumotni 
ko’rsatkichga o’lchash lentasi yoki tros yordamida uzatadigan sezuvchi po’kak 
elementli satho’lchagichlar; 

qalqavuchli 
- sezuvchi element sifatida suyuqlikga botish chuqurligi 
o’zgarganda massaning o’zgarishini sezadigan qurilma bilan bog’langan 
qalqavuchli belgi (buy) li;

---

107 

pezometrik
– suyuqlik sathini pnevmatik trubkadagi havo bosimi qiymatiga 
asosan aniqlovchi; 

manometrik
– manometr qabul qiladigan, suyuqlik ustunining pezometrik 
bosimi bo’yicha sathni aniqlovchi; 

elektrik
- konduktometrik, asosan muhitlar bo’linish orasini nazorati uchun 
qo’llaniladi va u o’lchanayotgan muhitning elektr o’tkazuvchanligini 
o’zgarishiga asoslangan; 

hajmli
– havo va o’lchanayotgan suyuqlik dielektrik xususiyatlarining 
farqidan foydalanuvchi; 

radioaktiv
– radioaktiv elementdan chiqadigan 
d-
nurlarni o’lchanuvchi 
suyuqlik yutushini qo’llovchi; 
