К. Б. Уразов, Н. У худайбердиев, М. М. Ибрагимов, Д. К. Уразов


Материалнинг ўртача қиймати



Download 1,14 Mb.
bet105/320
Sana25.02.2022
Hajmi1,14 Mb.
#290805
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   320
Bog'liq
БХА дарслик.2021

Материалнинг ўртача қиймати ишлатиш учун яроқли материаллар жами қийматини уларнинг жами сонига бўлиш орқали топилади. Бунинг натижасида бир бирлик материалга тўғри келувчи ўртача қиймат топилади. Ушбу ўртача қиймат асосида ишлаб чиқаришга сарфланган ва давр охирида мавжуд бўлган материал заҳиралари қийматини баҳолаш амалга оширилади.
Мисол:

Материал кирими санаси

Сони, дона

Бир бирлик материалнинг харид баҳоси, сўм.

Умумий қиймат, сўм.

2 март

2000

40000

80000000

15 март

6000

44000

264000000

30 март

2000

47500

95000000

Жами мавжуд заҳира

10 000




439000000

Бир бирлик материалнинг ўртача қиймати = 439000000/10000= 43900 сўм

Давр охирига қолдиқ, сўмда – (6000*43900) = 263400000 сум

Жами мавжуд материаллар таннархи 439 000 000 сум.
минус: Давр охирига заҳира 263 400 000 сум.
=Маҳсулот таннархига киритилган
материаллар таннархи 175 600 000 сум
Ёки (4000*439,00) 175 600 000 сум

НИФО (NIFO) методи – бу материал заҳиралари сарфини режалаштирилган баҳолар бўйича ҳисобга олиш ва таннархга киритишга асосланган метод.Ушбу методда ишлаб чиқаришга сарфланган материаллар режа қийматини уларнинг харид қийматларига мувофиқлаштириш учун тузатишлар қилинади.
Мисол:

Материал кирими санаси

Сони, дона

Бир бирлик материалнинг харид баҳоси, сўм.

Умумий қиймат, сўм.

2 март

2000

40000

80000000

15 март

6000

44000

264000000

30 март

2000

47500

95000000

Жами мавжуд заҳира

10 000




439000000

Бир бирлик материалнинг ҳисобдан чиқариш режа қиймати 40000 сўм

Давр охирига қолдиқ, сўмда – (4000*44000+2000*47500) = 271000000 сум

Жами мавжуд материаллар таннархи 439 000 000 сум.
минус: Давр охирига заҳира 271 000 000 сум.
=Маҳсулот таннархига киритилган
материаллар таннархи (4000*40000) 160 000 000 сум
таннархга киритилган тузатишлар
(2000*4000) 8 000000 сум

Кўриниб турибдики, НИФО (NIFO) методи мазмунан ФИФО (FIFO) методига ўхшашдир. Фарқ фақатгина материаллар чиқимида режа баҳоларни қўллашда, шу боис давр охирида материалларнинг режа ва харид қийматлари ўртасидаги фарққа суммасига маҳсулот таннархига тузатишлар киритиш заруратининг борлигидадир.


Меъёрий қиймат методибу материал заҳиралари сарфини белгиланган меъёрий қиймат бўйича ҳисобга олиш ва таннархга киритишга асосланган метод.Ушбу методда ишлаб чиқаришга сарфланган материалларнинг реал баҳоси ва меъёрий қиймати ўртасидаги фарқ алоҳида махсус четланишлар счётида жамланади. Давр охирида ушбу четланишлар счётидаги сумма сторно ёки қўшимча ёзув асосида тайёр маҳсулот ва сотилган маҳсулотлар таннархи счётларига тақсимлаш йўли билан ўтказилади.
Мисол:

Материал кирими санаси

Сони, дона

Бир бирлик материалнинг харид баҳоси, сўм.

Умумий қиймат, сўм.

2 март

2000

40000

80000000

15 март

6000

44000

264000000

30 март

2000

47500

95000000

Жами мавжуд заҳира

10 000




439000000

Бир бирлик материалнинг ҳисобдан чиқариш меъёрий қиймати қиймати 43000 сўм

Давр охирига қолдиқ, сўмда – (4000*44000+2000*47500) = 271000000 сум

Жами мавжуд материаллар таннархи 439 000 000 сум.
минус: Давр охирига заҳира 271 000 000 сум.
=Маҳсулот таннархига киритилган
материаллар таннархи (4000*43000) 172 000 000 сум
таннархга киритилган тузатишлар
2000*(40000 - 43000)+ 2000*(44000-43000) -4 000 000 сум

4-сон БХМСга мувофиқ (п.53-57 ) Ўзбекистон Республикасида кўпроқ эътиборли бўлган ФИФО ва АВЭКО усулларни қўллаш кўзда тутилган, ЛИФО усулини қўллаш кўзда тутилмаган.


Хўжалик юритувчи субъектлар материаллар чиқими ҳамда улар қолдиқ қийматини баҳолашнинг юқорида келтирилган ФИФО ва АВЭКО усулларидан бирини танлаб олишлари ва уни ўзларининг ҳисоб сиёсатларида кўрсатишлари керак. Бир хил материал бўйича бир вақтнинг ўзида икки усулни қўллаш таъқиқланади. Бир усулдан иккинчисига асос бўлганда ўтиш мумкин ва бу тўғрида ҳисоб сиёсатига киритилган ўзгаритиришлар тегишли органларга етказилиши керак.

Download 1,14 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   320




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish