K. B. Urazov buxgalteriya hisobi va audit o‘quv qo‘llanma toshkent «O‘qituvchi» -2004

13.Sof foyda bo‘yicha
1.Soliqga trotilgungacha			1.Korxonaning hisobot	1.Korxonaning hisobot
olingan foyda yoki zararlar,			davridagi sof foydasi yoki	davridagi sof foydasi
shuningdek foydadan			qoplanmagan zarari-ning	yoki qoplanmagan
hisoblangan soliqlar			summasi tasdiqla-nadi	zararining haqiqiy
to‘g‘risidagi ma’lumotlar			2.Sof foyda yoki qoplan-	summasi noto‘g‘ri
asosida korxonaning		hisobot	magan zarar summasidagi	tasdiqlanishi mumkin
davridagi sof foydasi		yoki	chetlanishlar aniqlanadi va	2.Hisobotdagi noto‘g‘ri
qoplanmagan zarari summasi			isbotlanadi	yozuvlar ko‘rsatilmay
hisoblanadi			3.Chetlanishlarni barta-raf	qolinishi mumkin
2.«Moliyaviy natijalar			etish bo‘yicha taklif-lar	3.Chetlanishlarni
to‘g‘risida hisobot» ning 270 –			beriladi	bartaraf etish bo‘yi-cha
satrida ko‘rsatilgan sof foyda				takliflar	beril-may
yoki qoplanmagan zararning				qolinishi yoki noto‘g‘ri
summasi uning aniqlangan				berilishi mumkin
summasi bilan taqqoslanadi
3. Chetlanishlar	aniqlanadi va
ular bo‘yicha isbotu- dalillar
to‘planadi

16.3.Balans moddalari realligining auditi

Korxonalar balansi moddalari realligini audit tekshiruvidan o‘tqazishga asos bo‘lib «Buxgalteriya balansi», aktivlar , majburiyat va xususiy kapitalni aks ettiruvchi doimiy schyotlarning Bosh kitobdagi hisob-varaqalarining ma’lumotlari, ularga guvohlik beruvchi boshlang‘ich va oraliq hujjatlar hisoblanadi. Balans moddalari bo‘yicha asosiy ob’ektlar, ularni tekshirish ketma-ketligi, tekshirishdan olinishi lozim bo‘lgan natijalar, shuningdek auditorlarning mumkin bo‘lgan xatarlari quyidagilardan iborat bo‘ladi.

Auditni o‘tqazish ketma-	Audit tekshiruvi	Mumkin bo‘lgan
ketligi	natijalari	auditorlik xatari
1.Asosiy vositalar bo‘yicha
1.Asosiy vositalarning hisob va	1.Asosiy vositalarning	1.Asosiy vositalar-ning
balans qiymatlari-ning yil	qayta baholangan hisob va	hisob va balans
boshidagi qiymat-lari	balans qiymatlari-ning	qiymatlari haqiqiy
aniqlanadi, ular to‘g‘ri-sidagi	realligi tasdiq-lanadi	summasi noto‘g‘ri

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

269

ma’lumotlarni balansda, bosh	2.Asosiy vositalar	topilishi mumkin
kitobda, jurnal orderda, «Asosiy	bo‘yicha hisob va hisobot	2.Schyot-fakturalar va
vositalar harakati to‘g‘risida	ma’lumotlarining	boshqa boshlang‘ich
hisobot» da bir xil ko‘rsa-	uyg‘unligi tasdiqlanadi	hujjatlardagi
tilganligi , ushbu qiymat -larni	3.Asosiy vositalarning	kamchiliklar to‘liq
qayta baholanganligi	mavjudligi va butligi	ko‘rsatilmay qolinishi
tekshiriladi	tasdiqlanadi	mumkin.
2.Mavjud asosiy vositalarni 21-	4.Asosiy vositalar	3.Asosiy	vositalar
son BHMSga ,amortizatsiya	bo‘yicha amortizatsiya	amortizatsiyasi
me’yorlariga, soliqga torti-	hisob-kitobini to‘g‘ri	me’yorlari	noto‘g‘ri
lishga munosabatlariga qarab	qilinganligi tasdiqlanadi	qo‘llanilganligi
to‘g‘ri tasniflanganligi	5.Asosiy vositalar harakati	ko‘rsatilmay	qolinishi
aniqlanadi	bo‘yicha daromadlar,	mumkin
3.Asosiy vositalarni inventar	harajatlar, QQS ning	4.Soliqga tortish
hisobining borligi va uni to‘g‘ri	realligi tasdiqlanadi	ob’ektiga tortil-adigan
yuritilayot-ganligi tekshiriladi	6.Asosiy vositalar	o‘rtacha yillik
4.Asosiy vositalar harakatini	harakati, amortizatsiyasi,	qiymatini noto‘g‘ri
hujjatlar bilan to‘g‘ri	ularga qilingan harajatlar	topilganligi aniqlanmay
rasmiylashtiril-ganligi	hisobida mavjud	qolini-shi mumkin
aniqlanadi	chetlanishlar aniqlanadi	5.Asosiy vositalarni
5.Asosiy vositalarni harakatiga	va isbotlanadi	sotish, likvidatsiya
doir operatsiya-larni schyotlarda	7.Schyot-fakturalar va	qilish, bepul berish,
to‘g‘ri aks ettirilganligi	boshqa boshlang‘ich tasdiq	ijaraga berish va
tekshiriladi	lovchi hujjatlardagi	boshqa xollari bo‘yicha
6.Asosiy vositalarni real	kamchiliklar ochiladi	daromad va harajatlar
mavjudligini bilish yoki qayta	8.Bosh kitobdagi noto‘g‘ri	noto‘g‘ri topilgan
baholash maqsadida	yozuvlar ko‘rsatiladi	bo‘lishi mumkin
inventarizatsiyasi o‘tqaziladi	9.Chetlanishlarni bartaraf	7.Bosh	kitobdagi
7.Asosiy vositalar bo‘yicha	etish bo‘yicha takliflar	noto‘g‘ri	yozuvlar
eskirish summasini to‘g‘ri	beriladi	ko‘rsatilmay	qolinishi
hisoblanganligi tekshiri-ladi,		mumkin
bunda bitta guruh asosiy		8.Chetlanishlarni
vositalarga turli amortizatsiyani		bartaraf etish	bo‘yicha
hisoblash usullaridan		takliflar	berilmay
foydalanil-maganligi		qolinishi yoki noto‘g‘ri
aniqlanadi.		berili-shi mumkin
8.Asosiy vositalarga qilingan
kapital investi-siyalar,
ta’mirlash harajat-lari, ularni
hisobdan chiqarish,
tugallanmagan qurilishlar
tekshiriladi
9.Asosiy vositalar bo‘yicha ijara
operatsiyalari, ular-ning
natijalari hisobining to‘g‘riligi
aniqlanadi
10. Asosiy vositalar hara-kati
to‘g‘risida hisobotning to‘g‘ri

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

270

tuzilganligi va uning

ma’lumotlarini hisob
ma’lumotlari bilan mosligi
aniqlanadi


2.Nomoddiy aktivlar bo‘yicha

1.Nomoddiy aktivlarlarning	1.Nomoddiy aktivlarning	1.Nomoddiy
haqiqatda mavjud holati,	hisob va balans	aktivlarning hisob va
o‘larning hisob va balans	qiymatlarining, va ularga	balans qiymatlari
qiymatlarining to‘g‘ri	hisoblangan amortitsaziya	haqiqiy summasi
hisoblanganligi, ushbu	summasini realligi,	noto‘g‘ri topilishi
qiymatlarni balansda, bosh	ularning mavjudligi va	mumkin
kitobda bir xil aks ettirilganligi	butligi, olingan daromad	2.Nomoddiy aktivlar
tekshiriladi	va harajatlarning	hisobidagi kamchiliklar
2.Nomoddiy aktivlarning	summalarini to‘g‘riligi	to‘liq ko‘rsatilmay
harakatiga doir operatsiyalar	tasdiqlanadi	qolinishi mumkin.
bo‘yicha hujjatlarni,	2.Nomoddiy aktivlar	3.Soliqga	tortish
buxgalteriya yozuvlarini	hisobida mavjud	ob’ektiga	tortil-adigan
to‘g‘riligi tekshiriladi	chetlanishlar aniqlanadi	o‘rtacha yillik qiymatni
3.Nomoddiy aktivlar bo‘yicha	va isbotlanadi	noto‘g‘ri	topilganligi
amortizatsiya summalarini	3.Chetlanishlarni bartaraf	aniq-lanmay qolinishi
to‘g‘ri hisoblanganligi va	etish bo‘yicha takliflar	mumkin
schyotlarda aks ettirilganligi	beriladi	4.Chetlanishlarni
aniqlanadi		bartaraf etish bo‘yicha
4.Nomoddiy aktivlarga doir		takliflar berilmay
daromad va harajatlarning		qolinishi yoki noto‘g‘ri
realligi aniqlanadi		berili-shi mumkin