|
Ishlab chiqarish harajatlari hisobining vazifalari. Ishlab chiqarish harajatlari bo‘yicha buxgalteriya hisobining asosiy vazifalariga quyidagilar kiradi:
Ishlab chiqarish harajatlarini ularning mohiyatini ochib beruvchi mezonlariga mos ravishda hisobga olish;
Ishlab chiqarish harajatlarini to‘g‘ri turkumlash va guruhlarga ajratish;
Ishlab chiqarish harajatlarini to‘g‘ri, o‘z vaqtida va tegishli boshlang‘ich hujjatlar bilan rasmiylashtirish ;
Ishlab chiqarish harajatlari bo‘yicha moddiy javobgar shaxslarning hisobotlari ma’lumotlari va hisob ma’lumotlarini to‘liq uyg‘unligini ta’minlash;
Tugallangan ishlab chiqarish harajatlarini to‘g‘ri va o‘z vaqtida tayyor mahsulotlar (ishlar, xizmatlar) tannarxiga kiritish;
Tugallanmagan ishlab chiqarishga to‘g‘ri keladigan harajatlarni to‘g‘ri va o‘z vaqtida hisobga olish, buning uchun ularni belgilangan muddatlarda qayta ro‘yxatdan o‘tkazish (inventarizatsiya qilish), uning natijalarini to‘g‘ri aniqlash va hisobga olish;
Tannarxni oshib ketishiga sabab bo‘luvchi noratsional chiqimlarni vujudga kelish sabablari va aybdorlarini topish, bnday chiqimlarga yo‘l qo‘ymaslik uchun moddiy javobgar shaxslar faoliyatini doimiy nazorat qilish;
Mavjud ishlab chiqarish zaxiralari va vositalaridan unumli foydalanish ustidan nazorat o‘rnatish;
Ishlab chiqarish harajatlarini soliq solish bazasi ob’ekti sifatida to‘g‘ri shakllantirish va boshqalar.
Ishlab chiqarish harajatlarining sintetik va analitik hisobi. 21- son BXMS ga muvofiq ishlab chiqarish harajatlarining sintetik hisobi 2010 “Asosiy ishlab chiqarish”, 2310 “Yordamchi ishlab chiqarish” va 2510 “ Umumishlab chiqarish harajatlari” schetlarida olib boriladi. Ushbu schyotlarni ochish negiziga ishlab chiqarish harajatlarining ishlab chiqarishda tutgan o‘rni asos qilib olingan. Ushbu schyotlarning barchasi aktiv, doimiy schyotlardir. Ularning debetida harajatlarning ko‘payishi, kreditida esa harajatlarning hisobdan chiqarilishi, ya’ni kamayishi aks ettiriladi. Bu schyotlarning qoldig‘i mos ravishda asosiy, yordamchi va umum ishlab chiqarishning tugallanmay qolgan qismini pulda ifodalaydi. Aksariyat korxonalarda 2310 “Yordamchi ishlab chiqarish” va 2510 “ Umumishlab chiqarish harajatlari” schetlari hisobot davrining oxirida yopiladi, ya’ni ularning debetida to‘plangan summalar, yuqorida aytib o‘tganimizdek, u yoki bu usulga asosan taqsimlanadi. Jumladan, ularning asosiy ishlab chiqarishga doir qismi 2010 “Asosiy ishlab chiqarish” schyotining debetiga o‘tqaziladi va shu asosda ushbu schyotlar yopiladi, ya’ni davr oxirida qoldiqga ega bo‘lmaydi.
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
115
2010 “Asosiy ishlab chiqarish “ schyotining debetida to‘plangan summa (uning kreditida aks ettirilgan ayrim summalardan tashqari, masalan qaytarilgan chiqindilarning qiymati, brak summasi) ishlab chiqarilgan barcha mahsulotlarning (ishlarning,
-
xizmatlarning ) umumiy tannarxini
|
pulda
|
ifodalaydi.
|
Ishlab chiqarilgan
|
tayyor
|
mahsulotlar (bajarilgan ishlar va xizmatlar)ning haqiqiy tannarxi
|
2010 “Asosiy ishlab
|
chiqarish” schyotining krediti orqali
|
mos
|
ravishda
|
2810
|
“Ombordagi
|
tayyor
|
mahsulotlar”, bajarilgan ishlar va ko‘rsatilgan xizmatlarning tannarxi 9130 “ Bajarilgan ishlarning va ko‘rsatilgan xizmatlarning tannarxi” schyotlarining debetiga o‘tqaziladi.
-
Ishlab chiqarish harajatlariga doir operatsiyalar
|
schetlarda
|
quyidagicha aks
|
ettiriladi.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tar-tib
|
|
Operatsiyaning mazmuni
|
Debet
|
Kredit
|
|
Yozuvga asos
|
raqami
|
|
|
schet
|
schet
|
|
bo‘luvchi hujjat
|
1.
|
|
Material harajatlariga
|
2010,
|
1010-
|
|
Moddiy va
|
|
|
|
2310,
|
1090
|
|
ishlab chiqarish
|
|
|
|
2510
|
|
|
hisobotlari
|
|
|
|
|
|
|
|
2.
|
|
Hisoblangan ish haqi harajatlariga
|
2010,
|
6710
|
|
Ish haqi hisob-
|
|
|
|
2310,
|
|
|
kitoblari
|
|
|
|
2510
|
|
|
|
3.
|
|
Ijtimoiy sug‘urta organlariga ish haqi
|
2010,
|
6510-
|
|
Ajratmalarga
|
|
|
fondiga nisbatan belgilangan
|
2310,
|
6520
|
|
doir hisob-
|
|
|
me’yorlardagi ajratmalarga
|
2510
|
|
|
kitoblar
|
|
|
|
|
|
|
|
4.
|
|
Ishlab chiqarishga doir asosiy
|
2010,
|
0210-
|
|
Amortizatsiya
|
|
|
vositalarga hisoblangan amortizatsiya
|
2310,
|
0299
|
|
hisob-
|
|
|
summalariga
|
2510
|
|
|
kitobi
|
5.
|
|
Ishlab chiqarishga doir boshqa
|
2010,
|
6010,
|
|
Schet-faktura,
|
|
|
harajatlar
|
2310,
|
6910-
|
|
dalolatnoma
|
|
|
|
2510
|
6990
|
|
|
6.
|
|
Yordamchi ishlab chiqarish
|
2010
|
2310
|
|
Buxgalteriya
|
|
|
harajatlari schyoiini yopish
|
|
|
|
hisob-kitobi
|
7.
|
|
Umum ishlab chiqarish harajatlari
|
2010
|
2510
|
|
Buxgalteriya
|
|
|
schyotini yopish
|
|
|
|
hisob-kitobi
|
8.
|
|
Ishlab chiqarish harajatlarini tayyor
|
2810
|
2010
|
|
Buxgalteriya
|
|
|
mahsulotning tannarxiga kiritish
|
|
|
|
hisob-kitobi
|
9.
|
|
Ishlab chiqarish harajatlarini
|
9130
|
2010
|
|
Buxgalteriya
|
|
|
bajarilgan ishlar va xizmatlar
|
|
|
|
hisob-kitobi
|
|
|
tannarxiga kiritish
|
|
|
|
|
10.
|
|
Ishlab chiqarishdan olingan
|
1090
|
2010
|
|
Dalolatnoma
|
|
|
qaytariladigan chiqindilar qiymatiga
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11.
|
|
Ishlab chiqarishdan olingan brakga
|
2610
|
2010
|
|
Dalolatnoma
|
12.
|
|
Ishlab chiqarishda aniqlangan
|
5910
|
2010,
|
|
Dalolatnoma
|
|
|
kamomadlarga
|
|
2310,
|
|
|
|
|
|
|
2510
|
|
|
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
116
-
13
|
Ishlab chiqarishdan olingan yarim
|
2110
|
2010
|
Hisobotlar
|
|
mahsulotlarga
|
|
2310,
|
|
|
|
|
|
2510
|
|
14.
|
Tugallanmagan ishlab chiqarishni
|
|
|
Inventariza-siya
|
|
qayta baholashada:
|
|
|
varag‘i,
|
|
-
|
oshish tomoniga
|
2010
|
6230
|
Dalolatnoma
|
|
-
|
kamayish tomoniga
|
3210
|
2010
|
|
2010, 2310, 2510 –schyotlarda aks ettirilgan ishlab chiqarish harajatlarining
analitik hisobi bo‘limlar (sexlar) bo‘yicha, mahsulot turlari bo‘yicha va harajat
moddalari bo‘yicha hisob siyosatida belgilangan tartibda olib boriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
