15-chizma. Auditning predmetini tashkil qiluvchi ob’ektlar
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
243
Audit fan sifatida «Moliyaviy hisob», «Boshqaruv hisobi», «Tarmoqlarda buxgalteriya hisobi», «Moliyaviy tahlil», «Boshqaruv tahlili», «Moliya», «Soliq va soliq solish» va shu kabi korxonalarning moliyaviy xo‘jalik faoliyatini turli jabxalarini o‘rganuvchi barcha boshqa iqtisodiy fanlar bilan chambarchas bog‘liqdir. Ushbu fanlar beruvchi iqtisodiy bilimlarsiz, bir tomondan, audit fanining mohiyatini to‘liq tushunib bo‘lmaydi, ikkinchi tomondan auditni amaliy faoliyat sifatida o‘tqazib bo‘lmaydi. Bilimdan auditor bo‘lish ushbu tizim xodimlaridan barcha iqtisodiy bilimlar sohalarini nazariy asoslarini, shuningdek amaliy ko‘nikmalarini chuqur bilishni ta’qazo etadi.
14.3. Auditning metodi va unda qo‘llaniladigan usullar
Audit tekshirish ob’ektlarini makon va zamonda mavjudligiga, ularni doimiy rivojlanish dialektikasiga asoslanadi. Aynan shunday yondashish auditning faoliyat va fan sifatidagi metodini tashkil etadi.
Audit metodining mohiyati uning ob’ektlarini aks ettirish va o‘rganishda qo‘llaniladigan usullarning mazmunida o‘zining yorqin aksini topadi. Bunday usullar bo‘lib, jumladan, quyidagilar hisoblanadi (16-chizmaga qarang)
-
|
|
|
Auditning usullari
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
· Hujjatlashtirish
|
|
|
|
|
· Inventarizatsiya
|
|
Buxgalteriya
|
|
|
|
|
· Baholash
|
|
hisobi va sud
|
|
|
· Kalkulyatsiya
|
|
ekspertizasi
|
|
|
· Schyotlar
|
|
usullari
|
|
|
· Ikki yoqlama yozuv
|
|
|
|
|
|
|
|
|
· Balans
|
|
|
|
|
· Hisobot
|
|
|
|
|
|
|
|
· Sud-buxgalteriya ekspertizasi
|
|
|
|
|
|
|
Tahlil va
matematik-
statistika usullari
Guruhlash usullari
Indeks usuli
Jadval usuli
Zanjirli almashtirish usuli
· Tanlov usullari
Anketa usuli
Xronmetraj
Test usuli
Matematik dasturlash usuli
16-chizma. Auditda qo‘llaniladigan usullar.
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
244
16-chizmadan ko‘rinib turibdiki, auditorlar auditorlik tekshiruvini o‘tqazishda buxgalteriya hisobida keng qo‘llaniladigan usullardan to‘lig‘icha foydalanadilar. Ushbu usullarning mohiyati kitobning 2-bobida ochib berilgan. Audit o‘tqazishda buxgalteriya hisobi hujjatlarining va ulardagi yozuvlarning haqqoniyligini (misol uchun, imzolarning haqqoniyligi, hujjatlarni kimning xusnixati bilan to‘ldirilganligi va shu kabilarni) aniqlash zaruriyatlari tug‘ilishi mumkin. Bunday hollarda hujjatlar sud-buxgalteriya ekspertizasi orqali tekshirtiriladi.
Auditorlar tekshirish davomida tegishli isbotlarni yig‘ish va jamlash uchun tanlab tekshirish, test, xronometraj, jadvallar tuzish va shu kabi boshqa taxlil va matematik-statistika usullaridan keng foydalanadilar.
O‘z-o‘zini sinash uchun test savol-javoblari 1.Quyidagilarning qaysi biri to‘g‘ri
audit buxgalteriya hisobining davomi
audit buxgalteriya hisobining dastlabki bosqichi
audit moliyaviy hisobotga baho berish usuli
audit balans va hisobotning boshqa shakllarini tuzish usuli
2.Quyidagilarning qaysi biri to‘g‘ri
audit jismoniy shaxslar faoliyati
audit xususiy tadbirkorning faoliyati
audit maxsus litsenziyaga ega auditorlik tashkilotining faoliyati
audit buxgalterlik firmasining faoliyati
3.Ish haqini to‘g‘ri hisoblanganligi va undan ushlanmalarni tekshirish
komplek audit hisoblanadi
tematik audit hisoblanadi
boshqaruv auditi hisoblanadi
moliyaviy audit hisoblanadi
4.Quyidagilarni qaysi biri auditorlik tashkilotining faoliyatiga taalluqli emas?
debitorlarning qarzlarini o‘ndirib berish
xodimlarga ish haqi hisoblab berish
qurilish ob’ekti loyihasini tayyorlab berish
aksiyalar ga dividend hisoblab berishsoni
Prokuratura buyurtmasi bilan o‘tqazilgan audit haqini to‘laydi
audit o‘tqazilgan korxona
prokuratura
auditorlik firmasi
auditorlar
Auditning ob’ekti hisoblanmaydi a) pul kirimlari
b) pul chiqimlari v) soliq to‘lovlari
g) soliq organining qarori
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
245
7. Auditorlik tekshiruvidan majburiy o‘tadi
qo‘shma korxona
xususiy korxona
davlat korxonasi
xorijiy xususiy korxona
Ko‘p sonli schyot-fakturalar
yalpi tekshiriladi
tanlab tekshiriladi
yoppasiga ekspertiza qilinadi
umuman tekshirilishi shart emas
Bob mavzularini mustaqil o‘rganish uchun tavsiya etiladigan me’yoriy
Do'stlaringiz bilan baham: |