K arim a q osim ova

5UshinskiyK.D. Tanlangan pedagogik asarlar. — Toshkent: , , 0 ‘zdavnashr",
 
1959  -   49-bet.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

boshlang'ich  sinflarda  ona  tilini  o'rg anish g a  katta  aham iyat  beriladi. 
Boshlang'ich sin f o'quvchilari  o na tili  darslarida ongli o'q ish  va savodli 
yozishga  o'rganadilar,  og'zaki  va  yozm a  nutqning  qonun-qoidalarin i 
egallaydilar.  O na  tili  sohasidagi  k o 'n ik m a-m alak alar  (nutq,  o'q ish   va 
yozishga  oid  m alakalar)  o 'q u v ch ilam in g   o'q u v   m ehnatining  zaruriy 
sharti  va  vositasidir.  O 'quvchi  o'qish  k o'nikm alarini  egallash  bilan  bir 
qatorda,  birinchi  navbatda,  o'zining  o n a  tilini  o'rganishi  zarur,  chunki 
ona  tili  bilim donlikning,  aql-idrokning  kalitidir.
O na  tili  boshqa  fanlam i  o 'q itish   vositasi  ham dir:  jam iyat  tarixi 
ham ,  tabiiy fanlar ham   ona  tili  yordam ida o'rganiladi.  D em ak,  o na  tili 
bolaning  um um iy  kamol  topishida  ham ,  bilim  va  m ehnatga  havasini 
uyg'otishda  ham   alohida  o 'rin   tutadi.
Til  m uhim   tarbiya  vositasidir.  Badiiy  adabiyotlarni,  gazeta,  ju rn al- 
larni  o'qigan  bola  o 'z id a   eng  yaxshi  xislatlarni  tarbiyalab  boradi,  m uo- 
m ala  m adaniyatini  egallaydi.
O na  tili  boshlang'ich  sinflarda  asosiy  o 'rin n i  egallar  ekan,  h ar  bir 
o'quvchida  ona  tiliga  qiziqish  va  m uhabbatni  tarbiyalab  borish  zarur.
B oshlang'ich  sinflarda  ona  tili  m ashg'ulotlari  turi  va  m azm uni 
quyidagilarni  o 'z   ichiga  oladi:
1.  O 'qish,  yozuv,  gram m atik  m aterialni  o'rganish,  kuzatishlar 
ham da  o'quvch ilam in g   ijtimoiy  faoliyatlari  bilan  bog'liq  holda,  u lar­
ning  og'zaki  va  yozm a  nutqini  o'stirish.
2.  Birinchi  sinfga  kelgan  bolalarga  savod  o'rgatish,  y a ’ni  ularni 
elem entar  o 'q ish   va  yozishga  o'rgatish,  bu  ko'nikm alarni  m alakaga 
aylantirish.
3.  Adabiy  til  m e’yorlarini,  y a’ni  im loviy va  tinish  belgilariga  rioya 
qilingan  savodli  yozuvni,  to 'g 'ri  talaffuzni  o 'rg an ish ,  n u tq   va  uslubiy 
elem entlarni  egallash.
4.  G ram m atika,  fonetika,  leksikologiyadan  nazariy  m ateriallarni 
o'rganish,  tildan  ilmiy  tushunchalarini  shakllantirish.
5.  O 'quvchilarni  o'q ish   va gram m atika darslari orqali  badiiy,  ilmiy- 
om m abop  va  boshqa  adabiyotlar  nam unasi  bilan  tanishtirish,  ularda 
badiiy  asarni  idrok  etish  ko'nikm asini  hosil  qilish.
Bu  vazifalarning  ham m asini  bosh lan g 'ich   sinflarda  on a  tili  p red ­
meti  hal  etadi  va  ular ona  tili  dasturida  aks  etadi.  D astur  davlat  hujjati 
bo'lib,  unda  o'q uv   predm etining  m azm uni  va  hajm i,  shuningdek,  shu 
predm etdan  bilim,  k o'n ikm a  va  m alakalar  darajasiga  qo'yilgan  asosiy 
talablar  belgilangan  bo'ladi.  O 'qituvchi  va  o 'quvchilar  dastu r talablari 
asosida  ish  olib  boradilar.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

B oshlang'ich  sinflarnig  ona  tili  dasturi  ikki  qism dan  iborat:
1.  Tushuntirish xati.
2.  Asosiy  qism.
Tushuntirish  xatida  o na  tili  predm etining  tutgan  o 'rn i,  lining  vazi­
falari  ko'rsatilib,  m etodik  y o ‘l-y o ‘riqlar  beriladi.
D asturning  asosiy  qismi  quyidagi  bo'lim lardan  tashkil  topgan:
1.  Savod о ‘/•garish  va  nutq  о 'stirish.
2.  Sinfda,  sinfdan  tashqari  о 'qish  va  nutq  о ‘stirish.