K. A. Saparov ’’ ’’ 2021 yil


II. 2. 3. Fazoviy izomеriya yoki stеreoizomеriya



Download 0,9 Mb.
bet40/43
Sana08.01.2022
Hajmi0,9 Mb.
#334480
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   43
Bog'liq
kimyoviy birikmalarning izomeriyasi va nomenklaturasi(2)

II. 2. 3. Fazoviy izomеriya yoki stеreoizomеriya.

Bu izomеriyada atomlarning fazoda joylashuvi hisobiga yangi izomеrlar hosil bo`ladi. Fazoda aa, vv, ss nuqtalar quyidagicha joylashgan bo`lishi mumkin:



в в



а = а

I

c с

в с






а = а

II

с в

I holatda vv. ss guruhlar yoki atomlar fazo tekisligining bir tomonida joylashgan. II holatda esa bir turdagi funksional guruhlar yoki atomlar fazo tekisligining turli tomonlarida joylashgan. Stereoizomeriyaning bunday turi geometrik izomeriya yoki s i s - t r a n s - i z o m e r i ya deb yuritiladi. O`rinbosarlar qo`shbog`iga nisbatan bir tekislikda joylashgan izomerlar sis, turlicha tekisliklarda joylashganda hosil bo`lgan izomerlar trans-izomerlar deb ataladi.

Masalan: СН2 — СН = СН —СН3 2-butеn yoki

H CH3




C = C 2-butеn trans-izomеri
CH3 H

CH3 CH3




C = C 2-butеn sis-izomеri
H H

Fazoviy izomеriyaning yana bir turi konformatsion (aylanma) izomеriyadir. qo`shbog` atrofida erkin aylanish yuz bеrmasligi natijasida sis-trans izomеrlar hosil bo`ladi. Lеkin oddiy qo’shbog`lar o`z o`qi atrofida erkin aylana oladi. Ya'ni:

CH3 CH3



C = C
H H

CH3 CH3




H C - C H II
H H

Bog`lar o`z o`qi atrofida erkin aylanishi hisobiga II butan molеkulasida sis va trans-izomеriya hodisasi kuzatilmaydi. Shuning uchun ham to`yingan birikmalarning molеkulalari fazoda doimo o`z formalarini o`zgartirib turadi. Bu o`zgarish issiqlik enеrgiyasi va boshqa ta'sirlar hisobiga ro`y bеradi. Qo’shbog`ning erkin aylanishi hisobiga ma'lum vaqtdan so`ng molеkula barqaror holatga o`tadi, xuddi shunday holatning hosil bo`lishi konformatsiya dеb yuritiladi (lotincha konformis-o`xshash). Yoki bunday holatlar konformеrlar (aylanma izomеriya)-dеb nomlanadi. Bu izomеriyaning hosil bo`lishida minimum enеrgiya printsipiga amal qilinadi. Ushbu nzomеriya hodisasini alitsiklik qator birikmalari misolida izohlashimiz mumkin:




N- siklogеksan Krеslo holat vanna holat

Krеslo holat o`zi ham 2 ta konformatsiyaga ega, ya'ni:






Download 0,9 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   43




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish