К а р и м о в а. А., И с л о м о в ф. Р., А в л о қ у л о в а. З

К-т 4610—“Устав капиталига бадаллар бўйича муассис­
лар қарзлари” — 1000000 сўм;
К-т 8410—“Эмиссион даромад” — 200000 сўм.
Акцияларга тўловлар активларни бериш йўли билан ҳам
узилиши мумкин.
Мисол. Таъсисчи акция қиймати эвазига аввал фойдала­
нишда бўлган транспорт воситасини устав капиталига ҳисса
тариқасида киритди. Ушбу транспорт воситаси аввал хизмат
қилганлиги туфайли унинг бозор баҳосини аниқлаш қийин
бўлди. Таъсисчилар ўзаро келишиб, акдиядорга ушбу транс­
порт воситаси учун 1000 та оддий акция бериш ди, акция­
ларнинг номинал қиймати 200 сўм, бозор қиймати 250 сўм.
Мазкур ҳолатда АЖ ҳисобидаги транспорт воситасининг
қиймати — 250000 сўм (250x1000) бўлади.
АЖ мол-мулкидаги акциядор улуши — 200x1000=200000
сўм, акцияларнинг бозор ва номинал қийматлари орасидаги
50000 (250000—200000) сўмлик фарқ эм иссион даромадни таш­
кил килади. Ушбу муомалаларга куйидагича проводка берилади:
Д -т 0160—“Транспорт воситалари” — 250000 сўм;
К-т 4610—“Устав капиталига бадаллар бўйича муассис­
лар қарзлари” — 200000 сўм;
К-т 8410—“Эмиссион даромад” — 50000 сўм.
Акциялар номинал қийматини ошириш ёки қўшим- 
ча акцияларни жойлаштириш йўли билан АЖ устав ка­
питалини ошириш, акциялар номинал қийматини ка­
майтириш ёки уларнинг умумий сонини қисқартириш, 
шу жумладан, акцияларнинг маълум қисмини сўнди- 
риш йўли билан жамиятнинг ўзи сотиб олиши орқали 
устав капиталини қисқартириш амалга оширилади.
8610-ҳисобварақда сотиб олинган хусусий акциялар 
устав капитали ҳисобварағига нисбатан контрпассив 
ҳисобланади ва у АЖнинг капиталини камайтиради ва 
шу сабабли балансда устав сармоясидан чегирилади. 
АЖ қуйидаги сабабларга Кўра ўз акцияларини кайта 
сотиб олиши мумкин:
♦ акциялар курсини мақбул даражада ушлаб туриш 
учун;
♦ ҳар бир қолган акцияга дивидендларни ошириш 
учун;
♦ ўз ходимлари орасида акцияларни тарқатиш ёки 
Колган акциялар номинал қийматини ошириш учун;

---

♦ 
бошқа фирмалар томонидан назорат ўрнатиш учун 
акцияларнинг сотиб олинишини бартараф этиш мақ- 
садида.
Хусусий акциялар сотиб олинганида қуйидагича про­
водка берилади:
Д-т 8610—“Сотиб олинган хусусий оддий акциялар”;
К-т 5110—“Хисоб-китоб счёти”.
Акциядорлар қарорига кўра устав капитали ҳажми- 
ни сотиб олинган акциялар номинал қиймати суммаси­
га уларни йўқ қилиш йўли билан камайтириш мумкин:
Д-т 8310—“Оддий акциялар”;
К-т 8610—“Сотиб олинган хусусий оддий акциялар”.
Давлат корхоналарининг устав фондининг ҳажми 
унинг хўжалик фаолиятини амалга ошириш учун дав­
лат томонидан белгиланган мол-мулк суммасига мос 
келади. Мазкур миқдор таъсис ҳужжатларида қайд 
қилинган миқдорга мувофиқ бўлиши лозим.
Давлат корхонаси устав фондини шакллантириш 
бўйича проводка қуйидагича бўлади:
Д-т 0110—0190—“Асосий воситалар”;
Д-т 1010—“Хом-ашё ва материаллар”;
Д-т 5010, 5110—“ Пул маблағлари” ;
К-т 8330—“ Пайлар ва улушлар”.
Масъулияти чекланган жамият (МЧЖ) устав капи­
талига қўйилмалар устав капиталидаги иштирокчилар- 
нинг улушини ташкил қилади.