Jyul Vern, «O‘n besh yoshli kapitan». «Yangi asr avlodi»

65
«O‘n besh yoshli kapitan»
Kapitan Gul garpunning o‘rtasidan ushlab, yaxshiroq 
mo‘ljalga olish uchun uni boshi ustida bir necha marta 
siltadi-da, birdan qomatini to‘g‘rilab, uni bor kuchi bilan 
ola kitga otdi.
– Orqaga, orqaga! – deb hayqirdi u o‘sha topdayoq.
Shu ondayoq matroslar eshkak eshishga tutundilar va 
yarador kit dumi bilan urmaslik uchun, qayiqni orqaga 
haydadilar.
Shu paytda botsman kitning jim yotish sirini bilib 
qoldi.
– Bu ona kit ekan, bolasi ham bor! – deb xitob qildi 
Govik.
– Shuning uchun ham u qimirlamay yotgan ekan!
Yarador jonivor tipirchilay boshladi. Endi dengizchilar 
uning bolasini ham ko‘rdilar. Garpun tushgan paytda kit 
bolasini emizayotgan ekan.
Bolali kitni ovlash xatarli ish ekanini kapitan Gul 
yaxshi bilar edi, chunki bolali kit o‘zini ham, bo‘yi olti 
metr keladigan bolachasini ham joni boricha qattiq turib 
himoya qilishi turgan gap.
Biroq kapitan Gulning gumonsirashiga qaramas dan, 
ola kit boshda qayiqqa birdan hujum qilmadi, shu sa-
babdan ham yovuz hayvondan qochib qutulish uchun 
arqonni qirqib tashlashga ham to‘g‘ri kelmadi.
Aksari bo‘ladiganday, kit dastlab dengiz tagiga cho‘kib 
ketdi, keyin qattiq bir irg‘ib dengiz ustiga chiqdi-da, juda 
tezlik bilan suzib ketdi. Uning keti dan bolasi g‘izillab 
qoldi.
Kapitan Gul bilan botsman Govik kit dengizga 
cho‘kmasdan oldin uni yaqindan ko‘rib chamaladilar. 
Bu ola kit juda kattakon bo‘lib, uzunligi yigir ma besh 
metrcha kelar edi. Uning sarg‘imtir jigar rang terisida 
qora jigar rang dog‘lari ko‘p edi.
Ishning boshi o‘ng keldi, bunday g‘animatni qo‘ldan 
boy berish alam qilardi. Shuning uchun kit ning payiga 
tushdilar. Eshkaklari ko‘tarilgan qayiq to‘lqinlar orasidan 
o‘qday uchib borardi. Yarador kit hadeb o‘zini u yoq bu 

---

66
Jyul Vern
yoqqa tashlayotganiga qaramasdan, Govik qayiqni uning 
ketidan haydadi.
Kapitan Gul kitdan ko‘z uzmasdi:
– Hushyor bo‘l, Govik! Ehtiyot bo‘l! – derdi.
Ammo botsman busiz ham juda hushyor edi.
Qayiq kitdan sekinroq suzar edi. Shuning uchun ar-
qon o‘rami shunday tez aylanar ediki, kapitan Gul qayiq 
qirrasiga tegib ishqalanayotgan arqonning qizib yonib 
ketishidan xavotirda edi. Shuning uchun u arqon o‘rami 
ustiga suv sepib qo‘ydi.
Ola kit hamon boyagi tezlik bilan qochgani qochgan 
edi. Kapitan Gul ikkinchi o‘ramni uladi, biroq u ham 
tezda sob bo‘ldi. Besh daqiqadan keyin uchinchi o‘ramni 
ulashga to‘g‘ri keldi, u ham tezda suvda g‘oyib bo‘ldi.
Ola kit suv ostiga kirib ketdi, lekin u boyagiday tezlik 
bilan oldinga siljiy berdi. Demak, garpun nozikroq yeriga 
tegib, uni qattiq yarador qilmapti. Suvga kirib ketgan 
arqonga qaraganda, kit dengiz ustiga chiqishi bir yoqda 
tursin, borgan sari chuqurroq tushib ketmoqda edi.
– La’nati kit! – deb xitob qildi kapitan Gul. – Bu qurg‘ur 
besh o‘ram arqonning hammasini tortib ketmoqchimi 
deyman!
– Bizni «Piligrim»dan uzoqqa sudrab ketganini ham 
aytmaysizmi hali, – deb qo‘shimcha qildi botsman Govik.
– Har holda, kit nafas olish uchun suv betiga chiqa-
di-ku, – dedi kapitan Gul. – Kit baliq emas, odam singari 
u ham nafas olmasdan yashay olmaydi.
– Tezroq suzish uchun nafas olmay suzayotir, – dedi 
matroslardan biri.
Haqiqatan ham, arqon ilgarigiday tezlik bilan tortil-
moqda edi. Uchinchi o‘ramga to‘rtinchisi ham ulandi.
Matroslar tutilgan kitdan o‘zlariga tegishli daromadni 
miyalarida hisoblab ham qo‘ygan edilar, endi hafsalalari 
pir bo‘ldi.
– Voy la’nati-ey, – deb g‘o‘ldiradi kapitan Gul. – Buna-
qasini umrimda sira ko‘rgan emasman.

---