Jumanov Dawranbek

DNK du’zilisi -
DNK polimer molekulasınıń dúzilisinde tórt qıylı nukleotid: adenin hám guanin (purin tuwındıları ), sitozin hám timin (pirimidin tuwındıları ) qatnasıw etedi. Nukleotidlar óz atınıńń bas hárıbi menen ańlatpalanadı. Mısalı, A-adenin nukleotidi, G-guanin nukleotidi, S- sitozin nukleotidi, T-timin nukleotidi. DNK-dıń eki shınjırı nukleotidlar quramı tárepinen eger bir- birinen parq qilsa da, bir shınjır daǵı nukleotidlar quramı ekinshi shınjır daǵı nukleotidlar quramına qatań baylanıslı. DNKning eki shınjırı buralganda bir-birine tiyip turadı hám bir zanjiming nukleotidlari ekinshi shınjır nukleotidlarining qarsısındasına kelip qaladı. Bir shınjırda A jaylasqan bolsa, onıń qarsısındasında, ekinshi zandjirda T boladı ; bir shınjırda G jaylasqan bolsa, ekinshi shınjırda bárháma S boladı. Sonday etip A-T jupinde, sonıń menen birge, G-S jupinde nukleotidlaming biri go'yo ekinshisin toldiradi. Sonday eken, A nukleotidlar T ga qosımsha hám T nukleotidi A ga qosımsha ; G-nukleotidi S ga qosımsha hám S nukleotidi G ga qosımsha esaplanadı hám taǵı basqa

Bunı sonday túsiniw kerek, eger DNK-dagi bir zanjiming qandayda bóleginde A, G, G, S, T, A, Ss S nukleotidlari izbe-iz jaylassa, ekinshi zanjiming bularǵa qarsısında bóleginde sol nukleotidlarga qosımsha T, S, S, G, A, T, G, G nukleotidlari boladı. Sonday etip,

bir shınjır daǵı nukleotidlaming jaylasıw tártibi belgili bolsa, toltırıw (kompiementarlik) tiykarına muwapıq, ekinshi shınjır daǵı nukleotidlaming jaylasıw tártibi de anıq boladı. DNK tuzulishiga tiykar bolǵan toltırıw jaǵdayı kletka bólingende

jańa DNK molekulaları qant ay Sentizlanishini túsinip alıwǵa járdem beredi. Bul Sentiz DNK molekulasınıń óz-ózinen eki úles artpaqtası (reduplikatsiya) sıyaqlı ájayıp ózgesheligine tiykarlanǵan. Sońǵı jıllardaǵı izertlewler sonı kórsetedi, násillik qasiyetlaming ana kletkadan qız kletkaǵa ótiwi DNK molekulalarınıń eki úles

artıwına baylanıslı eken. Kletka bo'Iinishidan aldın odaǵı DNK molekulaları eki úles artadı, yaǵnıy reduplikatsiya hádiysesi júz beredi. Bunda DNK dıń qos spiral shınjırınıń bir uchidan ajrala baslaydı hám kletka ortalıqta ámeldegi bolǵan erkin nukleotidlardan jańa shınjır dúziledi. Jańa shınjır toltırıw hoiatiga muwapıq túrde quram tabadı. Hár bir A nukleotidi qarsısındasına T nukleotidi jaylasadı, T- dıń qarsısındasına A jaylasadı, G nukleotidi qarsısındasına S nukleotidi jaylasadı, S dıń qarsısındasına G jaylasadı. Nátiyjede bir molekula DNK o'miga nukleotidlar quramı tap sonday bolǵan eki molekula DNK vujudga keledi. Bul protsessga reduplikatsiya, yaǵnıy nusqa

kóshiriw dep ataladı. Jańa vujudga kelgen hár bir DNK molekulasındaǵı shınjır dáslepki molekuladan payda boladı, ekinshi shınjır bolsa tazadan Sentizlanadi.