Joul Tomson effekti


Qattiq, kristall va amorf jismlar



Download 272,57 Kb.
bet6/6
Sana17.12.2022
Hajmi272,57 Kb.
#889190
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
Joul Tomson effekti

Qattiq, kristall va amorf jismlar

Kundalik turmushda biz gaz, suyuqliklarga nisbatan qattiq jismlarni ko’proq ishlatamiz. Sinfdagi stol, stul, doska, bo’r. kitob. daftar va h. k. lar qattiq jismlarga kiradi. Qattiq jismlar qanday tuzilgan? Nega ayrim qattiq jismlar ozgina kuch ta'sirida sinib ketadi?
Molekular-kinetik nazariyaga ko’ra, qattiq jismlar ham atom va molckulalardan iborat bo’lib, to’xtovsiz harakatda bo’ladi. Tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, qattiq jismlar atom molekular tuzilishiga ko’ra ikki xil bo’ladi. Kristall va amorf jismlar. Kristall jismlarda atomlar ma'lum bir tartib bilan joylashadi. Masalan, osh tuzi (NaCl) dagi natriy va xlor atomlari kub shaklini hosil qilib joylashadi.
Atomlar kristall panjara tashkil etib joylashganda, o’zaro ta'sir kuchlari kompensatsiyalangan (muvozanatlashgan) holda bo’ladi.
Atomlar hosil qilgan shaklni kristall panjara deyiladi. Panjarada atomlar turgan joylarini panjara tugunlari deyiladi. Kristall panjaradagi atomlarni bogMovchi chiziqlarni xuddi deraza panjarasidagi sterjenday tushunmaslik kerak. Bu chiziqlar atomlar orasidagi o’zaro ta'sir kuchlarini ifodalaydi. Moddalar hosil qilgan kristall panjaralar turli ko’rinishga ega. Unda kristall panjaraning eng kichik elementar yacheykasi keltirilgan. Kristallda shu elementar yacheykalar takrorlanib joylashadi.
Turli rangga ega bo’lgan, lekin aynan bir xil kimyoviy elementlardan tashkil topgan kristallar uchraydi. Masalan, tabiiy korund kristalining 40 dan ortiq rang va jilvaga ega bo’lgan turlari topilgan. Shu bilan birga bir xil rang va jilvaga ega bo’lgan, lekin kimyoviy tarkibi turlicha bo’lgan kristallar mavjud. Masalan. kvars, turmalin, sirkon. topaz va boshqalar.


  1. Biopolimetrlar, umumiy xususiyatlari va tuzilishining o'ziga xosligi

Biopolimerlar (bio... va polimerlar) — barcha tirik organizmlarning hayot faoliyatida muhim rol oʻynaydigan yuqori molekulali tabiiy birikmalar. Nuklein kislotalar, oqsillar va polisaharidlarpk oʻz ichiga oladi. Bulardan tashqari, aralash Biopolimerlar ham boʻlib, ularga nukleoproteid, glikoproteid, lipoproteid, glikolipid, liposaharid va biopolimerlar kiradi. Asosiy B.dan nuklein kislotalar hujayralarda genetik funksiyani bajaradi. Oqsillar hujayralarning eng zarur tarkibiy qismi boʻlib, bir qator muhim funksiyalarni oʻtaydi. Oqsilfermentlar hujayralarda roʻy berayotgan moddalar almashinuvida kimyoviy reaksiyalarni tartib bilan va zarur tezlikda olib boradi. Muskul oqsillari, mikrob xivchinlari va hujayra vorsinkalari qisqarib, kimyoviy energiyani mexanik ishga aylantiradi. Shuning hisobiga organizmlar harakatlanadi. Qon oqsillari kislorod (gemoglobin)nn tashib, organizmni yot oqsillar (uglobulinlar)dan himoya qiladi va qon ivishida ishtirok etadi. Polisaharidlar toʻqimalar tuzilishida ishtirok etib, rezerv B. funksiyasini bajaradi. B.ning tuzilishi—molekulalarning uzok, vaqt davom etgan evolyutsiyasi natijasidir, shuning uchun ular biologik vazifasini toʻla bajarishga moslashgan.
Download 272,57 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish