Jo`rayeva A

4.4. Yog’larning qondagi tashilish shakllari. 
Qayta sintezlangan 
trigliseridlar, fosfolipidlar va xolesterin oqsil bilan birga xilomikron hosil qiladi. 
Ularning zichligi juda past(0.95dan kam) va diametri katta bo’lib ular 
kapilliyarlarga o’ta olmaydi, shuning uchun limfa orqali tashiladi. Limfa tomirlari 
yig’ilib limfa tugunlaridan o’tadi va retikulyar hujayralararo o’tib umumiy limfa 
tomiri orqali yuqori kovak venaga quyiladi. 
Qon tarkibidagi yog’larning transport shakli murakkab oqsillar guruhiga kirib 
lipoproteinlar deb nomlanadi. Ular o’zaro zichligi va tarkibiga binoan farqlanadi: 

---

186 
Odam qoni lipoproteidlari tarkibi(%) 
Lipoproteidlar Oqsillar Triasilgliserinlar Xolesterin 
Fosfolipidlar Zichligi 
g/ml 
efirlar Erkin
Xilomikronlar 
ZJPL(pre-β)
ZPL(β ) 
ZYUL(α) 
2 
10 
25 
45 
85 
50 
7 
5 
4 
15 
40 
20 
2 
7 
7 
5 
7 
18 
21 
25 
0.95 
0.95-1.0 
1.0-1.06 
1.06-
1.21 
Xilomikronlar va pre(betta) lipoproteidlarda molekulalarning asosiy qismini 
ular tashiydigan triglitseridlar tashkil etadi. β-lipoproteidlar asosan xolesterinni va 
kamroq miqdorda fosfolipidlarni, α-lipoproteidlar esa aksincha, asosan 
fosfolipidlarni, kamroq darajada xolesterinni tashiydi. 
ZYUL jigarda hosil bo’ladi. Ular to’qimadagi ortiqcha xolesterinni biriktirib 
oladi. Undagi LXAT(lesitin-xolesterol-asil-transferaza) fermenti ta’sirida erkin 
xolesterin xolestridga aylanadi. ZYUL qon palzmasida yashash muddati 4 kunga 
teng. 
ZYULlarning vazifalari : 
1) To’qimalarda xolesterinni olib chiqib, ularning to’planishga yo’l 
qo’ymaydi. 
2) To’qimalarning ZPL ni yutib olishiga manfiy ta’sir etadi va to’qimaga kam 
xolesterin tushadi. 
3) Qon tomiridagi trigliseridlar almashinuvida ishtirok etadi.