Jo`rayeva A

9-ma’ruza mavzusi: Aminokislotalarning dekarboksillanishi va biogen 
aminlarning hosil bo`lishi. Almashinadigan aminokislotalar va tarkibida azot 
saqlovchi oqsil bo`lmagan birikmalarning hosil bo`lishi.
Reja: 
9.1. Aminokislotalarning dekarboksillanishi va biogen aminlarning hosil 
bo`lishi. 
9.2. Almashinadigan aminokislotalar biosintezi. 
9.3. Kreatinning sintezi va parchalanishi. 
9.4. Gistamin, serotonin hosil bo`lishi va ahamiyati. 
9.5. Gamma-aminomoy kislota va uning nerv impulslarini o`tkazishdagi 
ahamiyati.
 
9.1. Aminokislotalarning dekarboksillanishi va biogen aminlarning 
hosil bo`lishi. 
Aminokislotalar karboksil guruhining CO
2
ko`rinishida ajralish 
jarayoniga dekarboksillanish, ushbu jarayon natijasida hosil bo`ladigan
mahsulotlar yuqori biologik faollikka ega bo`lib, biogen aminlar deyiladi. 
To`qimalarda 
quyidagi 
aminokislotalar 
va 
ularning 
unumlari 
dekarboksillanishga uchraydi: tirozin, triptofan, 5-oksitriptofan, valin, serin, 
gistidin, glutamat va γ- oksiglutamat, 3,4-oksifenilalanin, sistein, arginin, ornitin, 
S-adenozilmetionin va α-aminomalonatlar. 
Aminokislotalarning dekarboksillanish reaktsiyalari qaytmas reaktsiyalardir; 
ularni 
maxsus 
fermentlar 
dekarboksilazalar 
katalizlaydi, 
kofermenti 
transaminazalar singari piridoksalfosfatdir: 
dekarboksilaza 
R – CH – COOH R – CH
2
– NH
2
+ CO
2 
(PALF) 
NH
2 
aminokislota biogen amin 
Dekarboksillanish mahsuloti aminlar hisoblanadi, ular yuqori biologik 
faollikka ega bo`lgani uchun biogen aminlar deb ataladi. Ko`pchilik mediatorlar bu 
guruh birikmalariga kiradi. 
Biogen 
aminlarning 
zararsizlantirish 
yo`llaridan 
biri 
– ularning 
aminooksidazalar ishtirokida oksidlanishli dezaminlanishi hisoblanadi: 
O 
R – CH
2
– NH
2
+ O
2
+ H
2
O
aminooksidaza 
R – C + NH
3
+ H
2
O
2 
H 
Aminooksidazalar ikki turda bo`ladi: monoaminooksidaza (MAO) va 
diaminooksidaza (DAO). Monoaminooksidazalarning kofermenti FAD, 
diaminooksidazalarning kofermenti esa – piridoksalfosfat (reaktsiya uchun Cu
2+ 
ionlari zarur). MAO hujayra mitoxondriyasi bilan bog`liq, DAO esa sitoplazmada 
joylashgan. Bu fermentlar kam miqdorda qonda ham bo`ladi. MAO birlamchi, 
ikkilamchi va uchlamchi aminlarni; DAO esa gistamin, putrestsin, kadaverin va 
kam darajada alifatik aminlarni faolsizlantiradi. Biogen aminlarning dezaminlanish 

---

213 
mahsulotlari 
– aldegidlar aldegiddegidrogenazalar yordamida organik 
kislotalargacha oksidlanadi: 
O 
R – C + HAD∙H + H
+
+ H
2
O
R – COOH + NAD
+ 
H