Jobasi: Kirisiw. Tiykarg`i bo`lim

Berdaq shayir qosiqlarinda milliy folklorliq qollaniliw o`zgesheligi.
Qaraqalpaq xalqi ádebiyatı onıń tiykarlawshisi Berdaq (1827-1900) (laqapı ;asl atı Berdimurod Ǵarǵaboy balası ) atı menen ataqlı bolıp tabıladı. Berdaq aldın awıl mektepte, keyininen medresede oqıw kórgen. Ol Navaiy, Abzallıqiy, Mahtumquli, Kunxo'ja dóretpelerin tereń oqıw etken, olardan úyrengen. Berdaq tariyxni, xalıq awızsha ijodini jetilisken ózlestirip aladı. Onıń ijodi 18-19 jaslarda naqra shertip, qosıq búydewden baslanǵan. 25 jasında ol uqıplı shayır retinde xalıq arasında teńildi. Onıń,, Bolǵan emes“,,, O`mirim“ hám,, Salıq“ sıyaqlı qosıqlarında melmatkash xalıqtıń salmaqli turmısı óz hákisin tawıp, Xiva xonlari, hámeldarları zulmiga qarsı xalıq narazılıǵı kórsetilgen., Balama“, „Axmaq bo'lma“ sıyaqlı qosıqları arqalı bolsa jaslardı watandı súyiwge, bilim shıńların iyelewge shaqıradı. Berdaq xalıq ómirin, onıń iygilikli árman -tileklerin jaqsı bilgen shayır edi.
Sol sebepli de onıń qosıqlarında xalqparvarlik roli kúshli edi. Shayır óziniń „Xalıq ushın“ degen qosıgında jaslardi miynetkesh xalıq ushın janin ayamaslikka shaqıradı. Berdaq tariyxıy temalarda da qálem tebratgan. Onıń,, Amangeldi“,,, Aydosbiy“,,, Ernazarbiy“ sıyaqlı dóretpelerinde xonlar zulmiga qarslii gúresgen xalıq qahramonlari maqtanısh menen jirlanadi.,, Áwladlar“ shıǵarması tariyxıy waqıyalar jılnaması bolıp, ol jaǵdayda xalqlaming kelip cliiqislii, qaraqalpaq xalqiniń basqa turkiy xalıqlar menen baylanısı, ulaming turmısındaǵı ulıwmalıq sıyaqlı tárepler aytılǵan. Xiva xanligi zulmina qarsı kóterilgen kóterilis,, Ernazarbiy“ dástanında da sáwlelendirilgen.Berdaq shayirdin` qosiqlainda milliy folklorliq qollaniliwin to`mendegi “Izler edim ” qosiginda ko`riwimiz mu`mkin:

Jog'ımnan tappadım da'rek,

Sa'rdarımdı izler edim,
Men sorlıg'a da'wran kerek,
Da'wranımdı izler edim.

Zaman neshik zaman boldı,

Qarag'ay basın shortan shaldı,
Dun'yadan ko'p kewlim qaldı,
Qardarımdı izler edim.

Haqqa nalısh eteyin men,

O'tirik soylep neteyin men,
Haq joq izlep keteyin men,
Bir imkanın go'zler edim.

Uzaqta qa'wmi-qardashım,

Ne sawdag'a tusti basım,
Ma'rt jigit bolg'ay joldasım,
Qawenderim izler edim.
Juwmaqlap aytqanda, o`z da`wirinin` belgili wa`kili, a`debiyatimizdin` belgili shayiri Berdaq o`zinin` o`miri dawaminda sol dawirdegi xaliqtin` jirin jirlag`an xaliqshil insan sipatinda bizge belgili. Haqiyqatinda, onin` qaysi qosig`in yamasa shigarmalarin alip qaraytug`in bolsaq onda sol dawirde xaliqtin turmisi sawlelendirilgen.


Paydalanilg`an a`debiyatlar:

1. 
   Dospanov O. Qaraqalpaq tili qubla dialektiniң leksikasi. Nokis, «Qaraqalpaqstan», 1977.
   
2. 
   Nasirov D. S. Stanovlenie karakalpakskogo obshenarodnogo razgovornogo yazika i yego dialektnaya sistema. Nókis - Kazan', «Karakalpakstan», 1976.
   
3. 
   Nasirov D. S., Dospanov O. Qaraqalpaq tilinin dialektologiyaliq sozligi. Nokis, «Qaraqalpaqstan», 1983.
   
4. 
   Begjanov T. Qaraqalpaq tili dialektologiyasinin` ma`selelerinen. Nokis, «Qaraqalpaqstan», 1971.