Joba: Quramında efir maylar bolǵan dárilik ósimlikler hám ónimler

Efir mayların alıw usillari, olardıń fizikalıq ózgeshelikleri, ximiyaliq quramı hám analiz qılıw usılları:

Efir moyi ósimliklerden tómendegi usıllar menen alınadı :

1. 
   Efir moyini ósimliklerden suw yamasa suw puwi járdeminde aydap alıw usılı.
   

Bul eń eski hám ápiwayı usıl boyınsha efir moyi alıw ushın kubga (laboratoriyada bolsa kolbaǵa ) maydanlanǵan ósimlik organı solinadi hám ústine suw quyıladı, keyininen kub (yamasa kolba ) sovitkich menen birlestirilib, qızdırıladı. Efir moyi bug'i suw bug'i menen sovitkichdan ótedi-de, ılaylı suw jaǵdayında distillatga aylanadı, keyininen qabıl etiwshi ıdısqa túsedi. Distillat azmaz turǵannan keyin efir moyi qısıqlıǵına qaray, arnawlı jasalǵan florentik ıdıslarda yamasa suw ústine yamasa suw astına jıynaladı hám keyininen efir moyi ajıratıp alınadı.

Efir mayların suw puwi járdeminde ajıratıp alıw procesi tómendegishe baradı. Arnawlı kolba yamasa kubda suw puwi payda etip, onı ósimlik organı salınǵan ıdıstag’idan ótkeriledi. Bunda suw puwi ózine efir mayi puwini alıp, suwitqishdan ótedi. Puw suwip, suyıqlıqqa aylanadı hám arnawlı ıdıslarǵa túsedi.

Efir mayini suw menen aydap alınǵanda ósimlik organı da suw menen birge qıziydi. Bunda ósimlik organı azmaz kúyiwi, efir mayinin’ sapası bolsa sal aynıwı múmkin. Suw puwi menen efir mayi haydalganda bolsa bul hádiyse júz bermeydi. Sol sebepli strukturalıq bólegi tez buzilatuǵın efir mayları ósimliklerden suw puwi járdeminde aydap alınadı.

2. Matseratsiya usılı efir maylarınıń maylarda eriw ózgesheligine tiykarlanǵan. Sol sebepli bul usıl qızdırılǵanda strukturalıq bólegi ózgerip ketetuǵın efir mayları alıwda qollanıladı. Quramında efir mayi bolǵan guller arnawlı ıdısqa salınıp, ústine zaytun mayi quyıladı hám 50°C ge shekem qızdırıladı. Nátiyjede ónim degi efir mayi zeytun mayina ótedi. Gu’llerden tazalanǵan may arnawlı maqsetler ushın isletiledi.

3. Anfleraj (jutıw ) usılı efir maylarınıń qattı maylarda jutiliwina tiykarlanǵan. Bul usıl menen, ádetde, gullerden joqarı sapalı hám qızdırılǵanda buzilatuǵın efir mayları alınadı. Jutiliw procesi ápiwayı temperaturada alıp barıladı, sol sebepli efir mayi quramı buzilmay, sapası saqlanıp qaladı. Bir neshe kún dawam etken jutiliw processinde gu’ller ózinnen efir mayi ajıratıp shig’ariwdi dawam ettiriwi múmkin.

Bul usıl menen efir mayları alıw ushın boyı hám eni 50 x50 sm bolǵan qalıń ayna 5 sm qalıńlıqtaǵı arnawlı ramkaǵa ornatıladı hám eki tárepine joqarı sapalı may qospası (3 bólim shoshqa mayı hám 2 bólim buyım mayı ) juqa etip surtiledi. May ústine guller yamasa tajjapiraqlar qóyıladı. Keyin ramalar arnawlı taxlarga ornatıladı hám ústindegi guller hár kúni jańalanıp turıladı. Plantatsiyadagi ósimliklerdiń gúllew dáwiri 1-2 hápteden artıq dawam etetuǵın bolsa, ayna ústindegi may da jańalanadı. Sonday etip, xosh iyisli may tayarlanadı. Bul maylar bolsa arnawlı maqsetler ushın isletiledi.

Efir mayların aktivlestirilgen kómirge yuttirib alıw usılı da islep shıǵılǵan.

4. Presslash usılı menen quramında kóp muǵdarda efir mayi bolatuǵın ónimler (limon, apelsin, pomeranes, bergomot hám basqa ósimliklerdiń miyweleri) den alınadı. Bunday ósimlik miyweleri qabıǵın qol menen qısılǵanda da málim muǵdarda efir mayi ajraladi. Eger efir moyi turǵan jaylardı tisli disk menen jarıp, mıywe qabıg’ı sig’ilg’anday bolsa, kóbirek may shıǵadı. Efir mayi zavodlarda da sol usıl menen alınadı.

5. Ekstraksiya usılı efir maylarınıń kópshilik organikalıq kúyewi-tuvchilarda jaqsı eriw ózgeshelikine tiykarlanǵan. Efir mayi ósimlik shólkemlerinen tómen temperaturada jeńil ushiwshan organikalıq erituvchi járdeminde ajıratıp alınadı. Keyininen organikalıq eritiwshi aydalib, efir mayi ajıratıp alınadı.