Йўналиши ўқув режаси ва дастури асосида тайёрланди

кундалик тайёргарлиги
энг асосий 
вазифалардандир. Дарсга тайёргарлик кўриш қуйидаги босқичларда амалга 
оширилиши лозим: 
1-босқич: Тақвим-мавзу режадаги янги мавзу ва унга ажратилган вақт 
(соат) аниқлаштириб олинади.
2-босқич: ДТС ва ўқув дастуридан ўтилаётган мавзу юзасидан 
ўқувчида қандай тушунчалар (билим, кўникма ва малакалар) 
шакллантирилиши лозимлиги аниқлаштирилиб, шу асосида дарс 
мақсадлари белгилаб олинади. 
3-босқич: Мавзу асосида дарсда фойдаланиладиган техник воситалар, 
электрон манбалар, слайдлар, кўргазмали ва дидактик материаллар, 
адабиётлар ўрганиб чиқилади ҳамда дарс ишланмаси (конспект) 
тайёрланади.
Дарс кузатиш ва таҳлил қилиш орқали ўқувчиларнинг умумий 
тайёргарлиги, билим олишдаги фаолияти, ўқув фанига бўлган қизиқиши, 
диққат билан ишлаши, матн, харита, жадвал, асбоблар билан мустақил 
ишлай билиши, ўқитувчига бўлган муносабати аниқланади. Шу билан 
бирга ўқитувчининг фаолияти ҳам таҳлил қилинади. Чунончи, 
ўқитувчининг ўқув дастури материалларини билиш даражаси, янги 
мавзуни тушунтириш жараёнида асосий фикрни ажратиб олиши, илмийлик 
ва соддалик, кўргазмалилик тамойилларига риоя қилиши, дарс мақсадини 
тўғри қўйиши, дарс жараёнини тўғри режалаштириши, дарсда 
ҳамкорликка эриша олиши, билим ва кўникмаларни ўзлаштиришни 
назорат этиши, ўқувчилар билан якка ва жамоада ишлашни ташкил эта 
билиши, дарс мобайнида вақтдан унумли фойдаланиши ва педагогик 
муомала маданиятини эгаллаганлик даражаси каби жиҳатлар инобатга 
олинади. 
Ўқитувчининг дарсини бир неча марта кузатиш ва таҳлил қилиш, 
унинг педагогик маҳорати, иш тизими, ўқувчиларининг ўзлаштириши, 
билим даражаси каби соҳавий ва касбий лаёқати юзасидан хулоса чиқариш 
имконини беради. 
Таъкидлаш жоизки, умумий ўрта таълим мактаб ўқитувчиларининг 
дарсларини таҳлил қилишда кўпинча кузатувчилар дарсга яхлит тизим 
сифатида қарамай кўпроқ ташқи жиҳатларига баҳо берадилар, дарснинг 
мазмун-моҳияти хусусида юзаки мулоҳаза юритадилар. Шунингдек, дарс 

---

164 
таҳлилида ўқитувчининг кўрсатмали қўлланмадан фойдаланиши, дидактик 
карточкалар билан ишлаши ва ҳоказолар айтилади-ю, аммо улардан нима 
мақсадда, қайси вазиятда фойдаланилгани, қанчалик самара берганлиги, 
вақт тақсимотига тўғри амал қилинганлиги, ўқувчиларнинг ёш 
хусусиятларини ҳисобга олган-олмаганлиги каби масалалар тўғрисида 
фикр юритилмайди.
Ўқитувчилар аксарият ҳолларда дарс жараёнида қуйидаги хато ва 
камчиликларга йўл қўядилар. Жумладан: 

дарс мақсади билан ўқувчиларни таништирмаслик; 

интерфаол методлардан самарасиз фойдаланиш; 

дарс жараёнида барча ўқувчиларнинг иштирокини таъминлай 
олмаслик; 

ўқувчилар билан якка ва жамоа тартибда ишлашга эриша олмаслик; 

ўқувчиларнинг мустақил ишлашини таъминламаслик. 

ўқувчилар бажарган ишларини вақтида баҳоламаслик; 

ўқитувчи нутқининг равон, таъсирчан эмаслиги;

мавзуни амалиёт билан боғлаб тушунтирмаслик; 

мавзуни илмий ва амалий нуқтаи назардан тушунтиришга эътибор 
бермаслик; 

синф доскаси, дарслик, ўқувчи дафтари, қўшимча адабиётлардан 
фойдаланишнинг тизимли йўлга қўйилмаганлиги; 

ўқувчиларга 
бериладиган 
саволларнинг 
муаммоли 
тарзда 
тузилмаганлиги кабилар.