Jizzax politexnika instituti «qurilish materiallari va konstruksiyalari»

 Temirli, silikatli, sellyuloza-qog‘ozli va boshqa kimyoviy  ishlab chiqarish 
chiqindilaridan olinadigan materiallar 
  
Temirli va silikatli chiqindilarni qo‘llash. Ushbu toifadagi chiqindilardan 
keng  qo‘llaniladigani  piritli  mahsulotlar  bo‘lib,  ular  oltingugurt  kolchedanini 
ko‘ydirishda hosil bo‘ladi. Bunday chiqindiardan qimmatbaho metallar, jumladan, 
mis, rux, kobalt, qo‘rg‘oshin va sh. k.larni ajratib olish samarali hisoblanadi. 
Piritli  chiqindilar  sement  ishlab  chiqarishda  metall  tarkibli  korrektirovkalovchi 
qo‘shilma  sifatida  qo‘llaniladi.  Ular  temir  oksidiga  qayta  hisoblaganda  2...5  % 
olinadi.  Xom  ashyo  1220...1250 
0
C  haroratda  kuydiriladi.  Olingan  klinker 
tarkibidagi ferrit va alyumoferritlar miqdori yuqori bo‘ladi. 
Piritli  chiqindilar  beton  uchun  sun’iy  to‘ldiruvchilar,    shuningdek,  oddiy 
og‘ir  va  maxsus  (yuqori  mustahkam  va  kislotabardosh)  betonlar  uchun  og‘ir 
to‘ldiruvchilar olishda qo‘llaniladi. 
Piritli  ogaroklarni  oldindan  maydalab  va  700...800 
0
C  haroratda  qizdirib 
toblash orqali qizil temir oksidli kukun olish mumkin. Bunday kukunlar ishqorli va 
ohakli muhitlar ta’siriga chidamli hisoblanadi. 
Oltingugurt  tarkibli  chiqindilar  toifasiga  tarkibida  40...80  %  oltingugurt 
mavjud  bo‘lgan  flotatsiyalar  kiradi.  Bunday  mahsulotlar  oltingugurtli  sementlar, 
shimiluvchi  tarkiblar,  rezina  va  plastmassalardan  turli  hil  buyumlar  tayyorlashda 
qo‘shilma sifatida qo‘llaniladi.  
Oltingugurt  sementlar  asosida  olinadigan  betonlarning  o‘rtacha  zichligi 
2300...2400 kg/m
3
 va siqilishdagi chegaraviy mustahkamligi 30...35 MPa. Bunday 
betonlarni  kimyo  korxonalari  qurilishida,  shuningdek,  yo‘l  va  suv  inshootlari 
qurilishida qo‘llash juda samarali hisoblanadi, chunki ular tez qotuvchan va yuqori 
zangbardoshlidir. 
Sementli  betonlarga  oltingugurt  shimdirilsa  ularning  mustahkamligi  sezilarli 
ortadi, suvga, sovuqqa va kimyoviy muhit ta’siriga chidamli bo‘ladi.