Jizzax politexnika instituti “Qurilish materiallari muhandisligi” fakulteti “Muhandislik va kompyuter grafikasi” kafedrasi

---

JIZZAX POLITEXNIKA INSTITUTI

“Qurilish materiallari muhandisligi” fakulteti

“Muhandislik va kompyuter grafikasi” kafedrasi

“Chizma geometriya va muhandislik grafikasi” fanidan

“Geometrik jismlar va arxitektura detalining soyasi” 

mavzusida

MASOFAVIY TA’LIM MASHG’ULOTI

Katta o’qituvchi: Muxitdinov Abduvali Burxanovich

---

2–Mavzu: Geometrik jismlar va arxitektura detalining soyasi.

Reja:

1. Tekis shakllardan o’ziga parallel tekislikka tushgan soyani yasash

2. Soddalashtirib berilgan kompozitsiyaning o’z va tushgan soyalarini qurish

2.1. Tekis shakllardan o’ziga parallel tekislikka tushgan soyani yasash

Aylanadan frontal proyeksiya tekisligiga tushgan soyani yasash.

Soyalarning uchunchi xususiyatida aytilganidek agarda to’g’ri chiziq yoki tekis

shakl soyalar tekisligiga parallel bo’lsa, undan tushgan soya o’ziga parallel va o’z

kattaligiga teng bo’ladi. Shunga binoan, aylananing soyasini topish uchun, aylana

markazining soyasini topish va o’sha radiusda aylana chizish kifoya (2.1–shakl).

2.1–shakl

2.2–shakl

---

Silindrdan gorizontal proyeksiya tekisligiga tushgan soyani yasash

O’qi H tekisligiga perpendikulyar bo’lgan silindrning soyasini qurish quyidagi

shaklda berilgan: 2.2–shakl

Silindrning soyasini gorizontal proyeksiyasidan foydalanmasdan yasash

Bu shaklda yarim silindrdan V frontal proyeksiya tekisligiga tushgan soyani

yasashning ratsional uslubi keltirilgan. Radiusning O1 asoslaridan 450 burchak ostida

chiziqlar o’tkazamiz. Hosil bo’lgan to’g’ri burchak uchburchakning kateti silindming

asosiga ko’chiriladi, 11 va 21 nuqtalar o’z soyasining yasovchi chiziqlarini aniqlaydi.

2.3–shakl

---

2.4–shakl

Bu shklda, shar qirqimidan tushgan soya, kichik yarim o’qi (0,5) shar radiusining 1/3

qismiga teng bo’lgan yarim ellips shaklida bo’ladi. Bu yarim ellipsda yotgan xar qanday

nuqta katta o’qdan (l121) o’z yarim radiusining 1/3 qismiga teng bo’lgan masofalarda

joylashadi. Shtrix chiziq bilan o’z soyasining ko’rinmas qismi ko’rsatilgan.

Silindr qirqimida soyani yasash

Bu shaklda soyani qurish ko’rsatilgan. Ochiq yarim silindr ichiga tushgan soyaning

chegarasi ellipsning bir qismi ko’rinishida bo’ladi. Oz soyasi 0,7R da joylashgan a!c

nuqta bo’ladi.

---

2.5–shakl

2.6–shakl

---

2.2. Soddalashtirib berilgan kompozisiyaning o’z va tushgan soyalarini

qurish

Quyidagi shaklda soyalarini qurishni ko’rib chiqamiz.

2.6–shakl

---

E’TIBORINGIZ UCHUN 

RAHMAT