Jismoniy tarbiya va sport nazariyasi

Matematik hisoblash ilmiy tadqiqot uslubiyati 
Keyingi  yillarda  biologiya  va  pedagogika  fanlarida  tadqiqotning  matematik  hisoblsh 
usuliyatlaridan keng foydala-nilmoqda. 
Hamma  voqealarning,  atrofimizni  o’rab  olgan  har  qanday  jarayonlarning  ikki  tomoni  – 
sifat va miqdor tomoni bo’ladi. Ma’lumki, matematika voqelarning abstrakt shakldagi miqdor 
tomonini o’rganadi. Shuning uchun ham matematik usuliyatlardan foydalanishdan voz kechish 
tadqiqotchini  masalaning  faqatgina  bir  tomonini  –  sifat  tomoninigina  o’rganishga,  uni  to’la 
o’rgana olmaslika mahkum etadi. Bunday yarim-yorti yondashish tadqiq etiladigan muammoni 
aniqlab  tadqiqotni  boshlanish  etapida  yo’l  qo’yilishi  mumkin  xolos.  Ilmiy  tadqiqot  hali 
aniqlnmagan  taqdirdagina  mumkin,  lekin  olib  borishda  voqealarning  barcha  tomonlarini, 
jumladan miqdor tomonla-rini ham tadqiq etish muammosi turadi. 
«Fan matematikadan foydalanishga muyassar bo’lgandagina takomiliga etadi»- degan edi 
Polp  Lafarg.  Shunga  ko’ra  jismoniy  tarbiya  nazariyasining  tadqotlarida  keyinga  yillarda 
matematika fanlaridan foydalanilmoqda, lekin hozirgi paytda asosan matematik statistika ilmiy 
tadqiqot jarayoniga muhim ahamiyat kasb etmoqda. 
Matematik statistikadan biologiya masalalarini hal etishda o’ziga xos ravishda qo’llanilib 
bometriya yoki variatsion statistika orqali amalga oshiriladi.  
Tadqiqot  natijasida  olingan  materiallar  tadqiqotning  son  va  miqdor  jihatlarini 
mujassamlashtiradi.  Raqamlar,  ko’rsatkichlarni  aniqligi  tadqiqotchiga  matematik  jihatdan 
to’gri  va  aniq  fikrlar,  mulohazalar  chiqarishga,  tadqiqot  jarayoni  bo’yicha  taqqoslash, 
umumlashtirish, aniq xulosalar chiqarishga yordam beradi.  
Agarda suzuvchilar yoxud basketbolchilarning eksperimental va kontrol guruhlarni yigib 
ularni kuch talab qiladigan mashqlar bilan shugllanish mashgulotlarining samaradorligi tadqiq 
qilinsa,  shugullanuvchilarning  jinsi,  yoshi,  sport  maho-rati  darajasiga  qarab  nazariy  fikrlarni 
amaldagi  holati  haqida  aniq  ma’lumotlar  tayyorlash  mumkin.  Shuning  uchun  matematika 
fanining  matematik  statistikasi  jismoniy  tarbiya  nazariyasi  va  usuliyati  hamda  qator  sport 
fanlarining nazariyasi va usuliyatida ilmiy amaliy masalalarni ijobiy hal qilish, o’quv tarbiya va 
sport trenirovkasi jarayoni takomil-lashtirishda muhim ahamiyat kasb etmoqda.  

---

 
 
 
 
134
Ilmiy  tadqiqot  usuliyatlari  doimiy  bo’lmay  ular  o’z  o’rinlarini  yangi  va  progressiv 
tadqiqot uslubiyatlariga bo’shatib beradi. Barcha fanlar qatori jismoniy tarbiya fanining rivoji 
ko’p jihatdan ilmiy tadqiqot usuliyatla-rining rivojlanganligi natijalariga bogliqdir.