Jismoniy tarbiya va sport bo‘yicha mutaxassislarini qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti sport metrologiyasi fanidan amaliy mashg‘ulotlar

Mustaqil ishlash uchun vazifalar

1. Garvard step test yordam sinov qanday amalga oshiriladi?

2. Garvard step test sinov nimani ko‘rsatadi?
3. Garvard step testni o‘tish uchun nimaga alohida e’tibor berish kerak?

11.Maksimal kislorod qabul qilish aniqlash

Maksimal kislorodni qabul qilish maksimal darajadagi kislorod harakat tizimini belgilaydi Maksimal kislorod qabul qilishni odam organizmini imkoniyatlarini belgilaydi. Shuning uchun xam ko‘proq bevosita emas bilvosita usullarni qo‘llash zarur Shuning uchun ko‘proq Fon Dobeln va Astrand usullaridan foydalaniladi.

11.1-misol. Sport faoliyati davrida kislorodni (l/daqiqa) iste’mol qilish bilan belgilangan. 30 ta sportchini kuzatish natijalari bo‘yicha kislorodni iste’mol qilish me’yorini tahlil qiling (11.1–jadval).
Jadval 11.1
30 sportchining kislorodni iste’mol qilish me’yori natijalariga ishlov berish

№	xi	ni	xi ni	xi –	(xi – )^2	(xi – )^2ni
1	4,0	2	8,0	-0,4	0,16	0,32
2	4,2	6	25,2	-0,2	0,04	0,24
3	4,3	8	34,4	-0,1	0,01	0,08
4	4,5	7	31,5	0,1	0,01	0,07
5 6	4,6 4,8	4 3	18,4 14,4	0,2 0,4	0,04 0,16	0,16 0,48
6	4,8	3	14,4	0,4	0,16	0,48
Jami	—	30	131,9	—	—	1,35

Bu ko‘rsatkichlar asosida quyidagi xulosaga kelish mumkin: bu tasnifdagi sportchilar uchun sport mashqlarini (ishlarini) bajarishda kislorodni iste’mol qilish me’yori sifatida kattalik xizmat qilishi mumkin, ya’ni me’yor 4,2 dan 4,6 l/min gacha oraliqda bo‘lar ekan.
11.1–jadvalda keltirilgan ko‘rsatkichlarni tahlil qilib, quyidagilarni aniqlaymiz: sport mashqlari davrida birinchi ikki sportchining kislorodga bo‘lgan talabi ko‘rsatkichlari 4,0 l/min (1–satr), ya’ni, ular kislorodni me’yordan past iste’mol qiladilar, uch sportchi (6–satr) kislorodni me’yordan yuqori iste’mol qiladilar 4,8 l/min. Guruhning natijalari yetarlicha bir jinsli – variatsiya koeffitsienti V_x = 4,5 % me’yorni asos sifatida olish mumkin.
O‘rtacha kattaliklar usuli yordamida birlamchi ishlov berish ma’lumotlarini amalga oshirish mumkin. Ishlov berish asosiga ko‘rsatkichlarini olish lozim. Bu holda, birinchi malakaviy guruhni me’yorga kiruvchi, ikkinchisini – me’yordan past, uchinchisini – me’yordan yuqori elementlar tashkil etadi.
Agar, boshlang‘ich ma’lumotlarni uchtadan ortiq guruhga tasniflash talab qilinsa, u holda, yuqorida keltirilgani kabi topilgan ma’lumotlar, yana uch guruhga bo‘linuvchi: me’yor, me’yordan past, me’yordan yuqori natijalar boshlang‘ich variatsion qator sifatida qaraladi. Shunday qilib, olingan qatorlarni uchga bo‘linuvchi yangi tasnifiy guruhlarga istalgancha bo‘lish mumkin.


Nazorat uchun savollar
1. Maksimal kislorodni qabul qilish nimani belgilaydi.
2. Fon Dobeln va Astrand usullarini tushuntirib bering.

12. Jismoniy sifatlarni baholash

O‘quvchilarning jismoniy sifatlarini baholashda tezlik, chaqqonlik, kuch, chidamlilik va egiluvchanlikni tavsiflovchi testlar eng ishonchli va axborotlidir.

Dastlabki sinov jismoniy tarbiya o‘qituvchisi nazorati ostida amalga oshiriladi.
Tezlik sifatini baholash test- yuqori startdan 30 metrga (s) yugurish.
Ushbu test startda belgilangan chiziqdan «Startga!», «Diqqat!», «Yugur!» buyruqlari bilan bajariladi. Sinaluvchilarning masofasini bosib o‘tish tezligini aniqlash uchun foydalaniladi. Uzunligi kamida 40 m bo‘lgan yassi to‘g‘ri yo‘lda start chizig‘i va 30 metrdan keyin marra chizig‘i belgilanadi. “Startga” buyrug‘i berilishi bilan sinaluvchi yuqori start holatida bo‘ladi (12.1-rasm).

12.1. yuqori startdan 30 metrga (s) yugurish.

“Chiqishga” buyrug‘idan keyin 30 metrga yuqori tezlikda yuguradi. Sekundomer tomonidan yugurish vaqtining natijasi o‘ndan bir aniqlikda qayd etilgan yugurish vaqti (jadval 12.1).

Jadval 12.1
30 m (s) masofaga yugurish natijalarini baholash o‘lchovlari