|
Mustaqil ishlash uchun vazifalar
1. Spirmen rangga oid korrelyatsiya koeffitsienti aniqlovchi formulani yozing va tushuntiring
2. O‘rtacha kvadratik chetlanish (og‘ish) formulasini yozing va undan foydalanish tartibini tushuntiring.
3. 12-14 yoshli o‘g‘il bolalar turnikka osilgan xolda qo‘llarni chalkashtirib xarakat qilib yurish mashqni bajarishi o‘lchangan, ya’ni
: 10; 12; 8; 12; 10; 9; 8; 12; 11; 8; 10; 8
o‘lchash natijalar uchun rangni va Spirmen rangga oid korrelyatsiya koeffitsienti aniqlang.
4. 10-12 yoshli qizlarni arg‘amchida sakrash (1 daqiqa) soni o‘lchangan:
: 48, 46, 42, 36, 32, 32, 29, 31, 29, 27,
Spirmen rangga oid korrelyatsiya koeffitsienti aniqlang.
10. Garvard step testi uslubi
“Garvar step testi” 1942 yilda Garvard universitetining charchoq laboratoriyada ishlab chiqilgan. Garvard qadam testi yordamida og‘ir yuklamadan keyin mushaklarni tiklash jarayonlarini miqdorini aniqlash uchun ishlatiladi. Qadam testi oldingi funksional testlarda bajariladigan yuklamani tasnifi va test natijalarini qayd etish shakli bilan farqlanadi.
Test o‘tkazish uslubi. Jismoniy yuklamalar qadamlab zinapoyaga chiqish shaklida bajariladi. Zinapoyaning balandligi va sinov vaqti ishtirokchining jinsi, yoshi va jismoniy tayyorgarligiga bog‘liq. Bunda ishtirokchi 5 daqiqa davomida zinapoyaga 30 marotaba bajarish taklif etiladi. Shuningdek, har bir ko‘tarilish va tushish to‘rtta harakat komponentlar yig‘indisidan iborot, ya’ni
- ishtirokchi bir oyoq bilan zinapoyada turadi;
- ishtirokchi ikki oyoq bilan qadam bosib, qat’iy vertikal holatni egallab turishi lozim;
- ishtirokchi zinapoyaga chiqa boshlagan oyog‘i bilan dastlabki holatga qaytadi;
- ishtirokchi ikkinchi oyog‘ini yerga tushiradi.
Garvard step testini o‘tkazishda zinalar balandligi va bajarish vaqti
[Karpman V. L. va boshqalar., 1988]
Ishtirokchilar guruhi
|
Zinalar balandligi, sm
|
Ko‘tarilish vaqti, min
|
Erkaklar (18 yoshdan katta)
|
50
|
5
|
Ayollar (18 yoshdan katta)
|
43
|
5
|
Tana yuza maydoni 1,85 m2 dan katta bo‘lgan o‘spirin va o‘smirlar (12—18 yosh)
|
50
|
4
|
Tana yuza maydoni 1,85 m2 dan kichik bo‘lgan o‘spirin va o‘smirlar (12—18 yosh)
|
45
|
4
|
Qizlar (12-18 yosh)
|
40
|
4
|
8-11 yoshli o‘g‘il bolalar va qizlar
|
35
|
3
|
8 yoshgacha bo‘lgan o‘g‘il bolalar va qizlar
|
35
|
2
|
Zinapoyaga ko‘tarilish va tushish vaqtida odatiy harakatlar amalga oshiriladi. Sinov jarayonida qo‘tarilish yoki tushirishda oyoqlarni bir necha marta almashtirish mumkin. Sinov vaqtida siz bir necha marta ko‘tarila boshlagan oyoqni o‘zgartirishingiz mumkin. Zinapoyaga ko‘tarilish va tushish chastotasini qattiq miyorda bo‘lishi hamda chastotasi 120 urish/daq. ga teng bo‘lishi kerak. Bunday holda, har bir harakat oralig‘i bir zarbasiga mos keladi.
“Garvard step test”ini o‘kazishdan oldin, ishtirokchiga test sinovini bajarilishini qo‘rsatish va keyin uni sinab ko‘rish imkoniyatini berish kerak.
Agar ishtirokchi 5 daqiqa davomida qadam tashlashga qodir bo‘lmasa, unda mushak ishi bajarila boshlagan vaqtdan boshlab belgilanadi. Agar ishtirokchi testni bajarish tempi 20 daqiqadan orqada qolayotgan bo‘lsa, u holda test o‘tkazishni to‘xtatish mumkin.
“Garvard step test”ini bajarishda odatda ruxsat berilgan xatolar;
- to‘g‘ri ritmga rioya qilmaslik;
- tizza bo‘g‘imlari zinapoyada to‘liq bo‘lmaslik;
- tanani zinapoyada to‘liq bo‘lmaslik;
- oyoq barmoqlarini yerga qo‘yish
Shuningdek, ishtirokchi mashqni bajarishda mumkin bo‘lgan xatolar haqida oldindan xabardor bo‘lishi kerak.
“Garvard step test”ida jismoniy yuklamani qat’iy miyorlar talabida amalga oshiriladi. Shu bilan birga, bu miyor ma’lum darajada shartli, chunki jismoniy faoliyatida amalga oshirish kuchi aniqlanmaydi.
“Garvard step test”ining o‘ziga xos afzalligi shundaki, uni amalga oshirish vaqti aniqlangan bo‘lsa-da, lekin agar ishtirokchi belgilangan vaqtdan oldin bajarishni to‘xtatsa ham baholanishi mumkin. Shunday qilib, ishtirokchining sub’ektiv munosabatlari test jarayoniga ta’siri kamayadi.
Jismoniy mashq yuklamalarni tugagandan so‘ng, ishtirokchi o‘tirib dam olishi mumkin.
2-chi daqiqadan boshlab, u 3 marta 30 soniya vaqt oraliqda yurak urish chastotasi hisoblanadi. Tiklash davri o‘lchashlar 60-chi 90-chi, 120-chi 150-chi va 180-chi dan 210-daqiqalarda 30 daqiqa oralig‘ida hisoblanadi.
Ushbu uchta oraliq natijalari hisob-kitoblarning qiymatlari umumlashtiriladi va 2 ga ko‘paytiriladi (30 urish/soniya va urish/ daqiqa).
Test natijalari shartli birlik “Garvard step test” indeksi (GSTI) shaklida ifodalanadi, hamda qiymati kattaligi quyidagi
tenglamadan hisoblanadi:
bu yerda,
T- haqiqiy jismoniy mashq yuklamalarini bajarishga ketgan vaqti soniyalarda;
–birinchi 30 soniyada har bir daqiqada tiklanish davrida yurak qisqarish chastotasi (YuQCh) yig‘indisi.
100 soni butun sonlarda ifodalash uchun kerak kattalik, 2- soni yurak qisqarish chastota miqdorini 30 soniya oralig‘idagi bir daqiqa vaqt davomida yurak urishlar soni soni yig‘indisi.
GSTIni aniqlashda birinchi daqiqa uchun YuQCh tiklanish davri hisobga olinmaydi. Uning ijobiy va salbiy tomonlari bor. Ijobiy tomoni shundaki, erta tiklanish davrida yurak qisqarish chastotasi ko‘plab omillarga bog‘liq bo‘lib, ularning ba’zilari mushak ishi bilan bog‘liq emas (masalan, o‘tirish joyiga ko‘tarilish vaqtida vertikal holatdan o‘tish).
Salbiy tomoni shundaki, 1-daqiqada tiklanish vaqtida inson yurak-qon tomir tizimining individual reaktivligi etarli darajada hisobga olinmaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
