Jismoniy tarbiya

Kichik davr 5 ga bo‘linadi.
a)  dastlabki  davr  organizmni  o g ‘ir  m ashqlarga  tayyorlaydi. 
Ularning jam langan umumiy hajmi  odatda katta emas;
b)  zarbdor  -   hajmi  b o ‘yicha  katta  m ashqlar  to ‘plam iga 
moslashuv jarayonlarini rag ‘batlantiradigan davr:
v) 
mukamallashtiruvchi 
davr 
-  
sportchining 
bevosita 
musobaqaga 
tayyorgarligini 
mukamallashtiradi, 
m aksim al 
va 
submaksimal ish quvvati bilan ajralib turadi;
g) musobaqali davr -  musobaqa dasturiga m uvofiq tuziladi;
d)  tiklovchi  davr  -   organizmning  ishlash  qobiliyatini  oddiy 
tiklash,  y a ’ni  uni  ish  bajarish  uchun  yaroqli  m uvozanat  holatiga 
keltiruvchi qisqaroq bir davr.
4.  Sportcha  tayyorgarlik  mashg‘uloti  (darsi).  M ashg‘ulotlarning 
bir  hafta  davomidagi  soni  sportchining  tayyorgarlik  darajasiga  qarab 
belgilanadi  (3  kundan  20  -   21  kungacha).  H ar  qanday  m ashg ‘ulot  uch 
qismga bo‘linadi:
a) 
tayyorlanish  qism i-bajariladigan  butun  m ashqning  2 0 -2 2  
kungacha egallaydi.
Asosiy 
masala 
-  
bajariladigan 
ishga, 
m ashg‘ulotga 
tayyorlanayotgan  organizm  mushaklarini 
qizitib 
tayyorlash. 
Bu 
m ashg‘ulotlar  oldiga  qo‘yilgan  maqsadlarga  qarab,  umum  rivojlantirish 
mashqlari 
tuziladi. 
M ashg‘ulotni 
tayyorlash 
qism ining 
m uhim  
masalalaridan biri tashkiliy masalalardir;

---

oladi.
O datda  m ashg‘ulotda  jism oniy  mashq  bajarish  masalalarini 
qism an  hal  qilishga  qaratilgan  maxsus  mashqlardan  boshlanadi. 
T ayyorgarlik  m ashg‘uloti  asosiy  qismining vazifasi  turli  vosita  va uslub 
yordam ida 
hal 
qilinadigan 
o ‘qitish, 
rivojlantirish 
yoki 
takom illashtirishga qaratilgan bo‘lishi  mumkin;
v)  darsning yakunlovchi  qismi -  vaqtning  10-12  %ini  egallaydi, 
u  asosiy  m asala  -   shug‘ullanuvchining  organizmini  tiklash,  m ashg‘ulot 
natijalarini  k o ‘rib  chiqish va,  kerak b o ‘lsa,  mustaqil shug‘ullanish uchun 
uyga v azifa  beriladi.
0 ‘zbekistonning  issiq  iqlimi  sharoitida  sport  tayyorgarlik 
m ashqlarini  ertalab  issiq  tushm asidan  yoki kechqurun  o ‘tkazish  m a’qul. 
Shu  sab abd an  yozning  issiq  kunlarida  ko‘p  miqdorda  mashqlarni 
rejalashtirm aslikni  tavsiya  etamiz.  Agar  zarur  bo‘lsa,  tayyorgarlik 
m ashqlarini  salqinroq jo y d a  o‘tkazish mumkin.  Oliy  o ‘quv muassasalari 
talabalari  uchun sport  m ashg‘ulotlarini  semestr davomida to ‘la o ‘tkazish 
m aqsadga  m uvofiq  em as,  chunki  bu  davrda  talabalar  qattiq  (aqliy) 
z o ‘riqishlar  ostida  b o ‘ladilar.  Shuning  uchun  sport  mashg'ulotlarini 
rejalashtirganda  bunga katta e’tibor berish lozim.