Jismoniy tarbiya

Tezkorlik
-  
organizmning  m a’lum  bir  harakatni  maksimal  qisqa  van 
ichida 
bajara 
olish 
qobiliyati. 
Harakatlar 
asosida 
miyanir.p 
hayajonlanish holatidan tormozlanishga o ‘tishi  va  aksincha  holatlar  y u ' 
berishiga  aytiladi.  Tezlikni  rivojlantirishda  quyidagi  vositalarni  ajratio 
ko‘rsatish mumkin:
a)  maksimal  yoki  submaksimal  tezlikda  bajariladigan  m axsus 
tayyorgarlik mashqlari;
b)  tezlik-kuch  mashqlari  -   maksimal  tezlikda  qo‘shim cha 
og‘irliklar  (qumli  belbog‘lar,  yuklar  va  boshq.)  bilan  bajariladigan 
tayyorgarlik yoki musobaqa xarakteridagi mashqlar;
v)  harakatchan  sport  o ‘yinlari,  estafetalar,  y a’ni  harakatchanlik 
bilan bajariladigan,  musobaqa va raqobat ruhi  bor bo‘lgan mashqlar.
Chaqqonlik
Chaqqonlikni  tarbiyalash  organizm  murakkab  koordinasion 
harakatlarni  tez  o‘zlashtira  olish  va  sharoitga  qarab  harakat  faoliyatini 
tuzish  qobiliyatidir.  Chaqqonlik  ayniqsa  sportning  o ‘yin  turlarida  va 
kurashlarda  yaqqol  namoyon  boMadi.  Chaqqonlikni  rivojlantirish uchun 
uchta murakkab masala hal qilinishi  lozim:
a) 
murakkab  muvofiqlashtiruvchi  harakatlarni  o ‘zlashtira  olish 
qobiliyatini  o‘stirish;

---

b) 
sharoit  o‘zgarib  qolganda  bir  harakat  faoliyatidan  ikkinchi 
harakat faoliyatiga tez o ‘ta olish qobiliyatini rivojlantirish;
v)  aytilgan  mashqlarni  aniq,  aynan shundoq  qilib  ko‘p  marotaba 
qavtarish  qobiliyatini oshirish.
B iz navbatda k o ‘rib chiqadigan sifat -  egiluvchanlikdir.
Egiluvchanlik
Organizm ning  mashq  yoki  harakatni  maksimal  amplituda  bilan 
bajara 
olishidir. 
Egiluvchanlik 
sifatlarini 
tarbiyalash 
uslublari 
quyidagilarga  b o ‘linadi:  dinamik  (harakatda  bajariladigan),  statik  (tana 
tin c h   holatini  saqlagan  holda  bajariladigan),  statik  faol  (o‘z  kuchi 
hisobiga  bajariladigan)  va  sust  (tashqi  kuch,  og‘irlik,  boshqa  shaxs 
tom onidan yordam  tariqasida  bajariladigan).
Egiluvchanlikni  oshirish  uchun  mushak  to ‘qimalari,  pay  va 
b o ‘g 'im larn in g   cho'zilishini  oshiradigan  mashqlar  bajariladi.  Bu  har xil 
egilish v a bukilishlar,  cho‘zilishlar,  oyoq-qo‘l  silkitishlardan iborat.
Bu  m ashqlar  oddiy  va  murakkab  bo‘lishi  mumkin.  Murakkab 
m ashqlar  o g ‘ir  yuk  yordami  bilan  bajariladi.  Quyidagi  sport  turlarida 
egiluvchanlik  yetakchi  ahamiyatga  ega:  gimnastika,  badiiy  gimnastika, 
akrobatika,  suvga  sakrash,  sinxron  suzish,  konki  uchish,  sport  raqslari 
va  kurashning hamma turlari.
K eyingi jismoniy sifat bu chidamlilikdir.