Jismoniy tarbiya

Jism oniy  madaniyatning  ijtimoiy  asoslari
,,Kirish“da  jismoniy  madaniyatning  ijtimoiy  taraqqiyotga 
muvofiqligi,  pedagogik  jarayonligi  haqida  so‘z  yuritilgan  edi. 
Bu  jarayonning  ijtimoiy  asoslari  haqida  gapirilganda  ijtimoiy 
maqsadlarga  erishish  tushuniladi,  ya’ni  shaxsni  rivojlantirish 
jamiyat  taraqqiyotiga  xizmat  qiladi.  Bunday  ijtimoiy  tashkil 
etishlik  tizim  nomini  oladi.  Jismoniy  tarbiya  tizimi  jismoniy 
madaniyat  tarkibiy  qismlarining  maqsadga  yo‘naltirilganligi  deb 
tushuniladi.
Jismoniy  tarbiyadagi  ijtimoiy  tizimni  quyidagicha  ajratish 
mumkin:
1) 
m a’lum  tizim  va  uning  tarkibiy  qismlarining  vujudga 
kelishi;  2)  vazifa;  3)  jamiyatning  boshqa  tizimlari  bilan  o ‘zaro 
bogiiqligi  tarzi.
Jismoniy  tarbiya  tizim ining  tarkibiga  jismoniy  m a d a ­
niyatning  turli  qismlari  kirishi  mumkin,  ya’ni  jismoniy  tako- 
millashgan,  ishlab  chiqarish  bilan  bog'liq  bo‘lgan,  har  qan­
day  moddiy  va  m a ’naviy  madaniyat  omillari  va  boshqalar. 
Ammo  bu  yerda  faqat  jismoniy  tarbiyaga  taalluqli  qisnilar 
k o ‘zda  tutiladi.  Bularsiz  tizim  yagona  ijtimoiy  tana  sifatida 
yashay  olmaydi.
Har  qanday  tizimning  yashash  omili,  uning  amaliyotda 
qo ‘llanilishidan  iborat.  Vazifaning  mazmuni,  jismoniy  tarbiya­
ning  vazifasini  t o ‘g‘ri  belgilash  bilan  aniqlanadi.  Jismoniy 
tarbiyaning  ichki  va  tashqi  vazifalari  farqlanadi.
Jismoniy  tarbiya  tizimining  tashqi  vazifasi  odamlarga  qara- 
tilgandir.  Ularning  obyekti  —  odamlar;  nazariy  asosi  — salo- 
matlik,  jismoniy  kuch  va  odamlarning  qobiliyati.  Ichki  vazifa 
tizimning  tarkibiy  qismlarining  o'zaro  ta ’sirini  o‘rganadi.
23

---

Jismoniy  tarbiya  tizimi  jamiyatning  boshqa  asosiy  tizimlari 
bilan  bog‘liqdir  (iqtisodiy,  madaniy,  ilmiy  tarbiyalar  bilan 
aloqadorlik).
Bizning  jism oniy  tarbiya  tizimi  tarixiy-ijtimoiy  tashkil 
topgan  b o ‘lib,  maqsadi  barcha  aholining  jism oniy  kamol 
topishiga  xizmat  qilishdir.
Bu  ilmiy-uslubiy  rejali-normativ  asosdir.  Jismoniy  tarbiya 
tizimi,  ijtimoiy  taraqqiyot  davomida  tarixiy  yangi  tizimdir. 
0 ‘quvchilar  jismoniy  tarbiyasining  tizimi  jismoniy  madaniyat 
tizim in in g   ajralmas  qism idir.  Bu  yerda  jism o n iy   tarbiya 
tizimining  asosiy  bo‘g ‘inlarini  chizmali  ravishda  ko‘rib  chiqish 
maqsadga  muvofiqdir  (2-  chizma).