|
Suzish biomexanikasi
Suzish paytida gavdaning barcha qismlari harakatga jalb qilinadi.
Suzish, suzuvchini suv bilan o‘zaro ta’siriga asoslangan bo‘lib, bunda suzuvchini suvda suzishini va suvning yuzasida turishini ta’minlab turadigan kuchlar yuzaga keltiriladi.
Suzish biomexanikasi shu bilan bog‘liqki, ilgariga siljishni tormozlovchi kuchlar ancha katta, o‘zgaruvchan va uzluksiz ta’sir ko‘rsatadi. Suvga “tayanish” eshish harakatlari vaqtida hosil qilinadi va kattaligi bo‘yicha o‘zgaruvchan bo‘lib qolaveradi.
Sport suzishi to‘rtta turni o‘z ichiga oladi: erkin suzish (kroll), orqada suzish, brass, batterflyay.
Erkin suzish. Oldinga harakatlanish qo‘l va oyoqlar ishini doimiy almashishi hisobiga amalga oshadi. Oldinga harakatlanish uchun qo‘llar suvning ichida harakatlanadi, qarama – qarshi harakat – qo‘llarni oldinga o‘tkazish esa suvning ustiga amalga oshiriladi. Kaftning suv ostidagi harakatlari, qo‘lning ozgina bukilishi bilan yon tomonga kuchsiz og‘ish orqali amalga oshadi. Bu harakat, qo‘l boldirning yonidan suvdan chiqishi bilan yakunlanadi. Keyin, qo‘l to‘xtamagan holda oldinga siljib o‘tadi va yana elka oldidagi harakatlari kichik tormozlovchi moment sifatida namoyon bo‘ladi. Bunda, harakat tosdan boshlanadi va son, tizza bo‘g‘imi, boldir, boldir – oshiq bo‘g‘im orqali to oyoqlarning panjalariga qadar davom etadi. Pastga urilganda, tovon itarilish samaradorligini oshirish maqsadida ichki tomonga buriladi.
Erkin usulda suzishdagi start (a): 1. Dastlabki holat: suzuvchining yuzi oldinga qaragan; elkalari – tizzalarining ustida; tizzalari – oyoqlar barmoqlarining ustida; qo‘llarning holati variativ. 2. Start qutisidan uchib chiqish. 3. Uchish paytida gavda cho‘zilgan, boshi qo‘llarning orasida. 4. Gavda uncha katta bo‘lmagan burchak ostida suvga kiradi. 5. Sakrashdan maksimal tezlik erishilgan momentda oyoqlar harakatlarni boshlaydi. 6. Qo‘llar, eshish harakatlarini boshlaydi, maksimal tezlikni quvvatlaydi. 7. Bir necha eshgandan so‘ng nafas olish boshlanadi.
Kroll usulida oyoqlarning harakatlari. (b). YUqorigi rasmda o‘ng oyoq urish aktini bajarmoqda, chap oyoq esa, urishni boshlash uchun dastlabki holatga chiqmoqda. O‘rtadagi rasmda urish aktini chap oyoq bajarmoqda. Itarilish kuchi, streklkalar ko‘rsatayotganday pastga emas, balki orqaga yo‘nalgan. Pastki rasm, taxta bilan oyoqlar yordamida suzish paytida suzuvchining holatini ko‘rsatmoqda. Qo‘llar oldinga uzatilgan, barmoqlar taxtaning ustiga qo‘yilgan, suzuvchi huddi kroll usulida suzishdagi kabi suvda yotibdi, bu holat oyoqlar uchun katta yuklama keltirib chiqaradi.
Kroll usulida nafas olish (v): yuqoriga rasmda, chap qo‘l suvga kirgan lahzada nafas olish ko‘rsatilgan. Bosh quyi tushirilgan va uning o‘qi
Gavda o‘qining davomi hisoblanadi. O‘rtadagi rasm bosh holatini o‘ng qo‘lning harakati bilan uyg‘unligini ko‘rsatmoqda. Pastki rasm, nafas olish tugashi bilan suzuvchining beti suvga tez o‘girilishini ko‘rsatmoqda.
Orqada suzish. Gavda to‘g‘rilangan, elka kamari tosdan birmuncha yuqori o‘tibdi, bosh ozgina ko‘krak tomonga tortilgan.
Qo‘llarning harakatlari. Suzuvchi gavdasini oldinga surayotgan suv osti harakatining boshlanishida, qo‘llar elka ustida to‘g‘rilangan holatda suvning ustiga joylashgan. Kaft itarish holatida. Qo‘llar tortilishni boshlaydi, bunda ular, tirsak bo‘g‘imida engil bukilgan. Suv ostidagi harakatning yakunida qo‘llar yana deyarli to‘g‘rilangan. Suvda ishlash vaqtida qo‘llar 20 – 30 sm chuqurlikda bo‘ladi. Qo‘l suvning ustidan olib o‘tiladi va yana suvga tushirilib yangi ishchi fazani boshlaydi. Bunda, qo‘llarning almashinish ritmi krol usulidagidan farq qiladi. Bitta qo‘l suvning ostida harakatlangan vaqtda, ikkinchisi suvning ustida siltanish harakatini bajaradi va keyin, yana suvga kiradi.
Oyoqlarning harakatlari. Oyoqlar navbat bilan yuqoriga va pastga urish aktlarini bajaradi. Bunda tovon, zaruratiga ko‘ra, itarilish harakatini kuchaytirish uchun yuqoriga urish vaqtida ichkari tomonga buriladi. Harakatlar amplitudasi 30 – 50 sm ni tashkil qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
