Jismoniy tarbiya gigiyenasi va sportning tibbiy-fiziologik asoslari

9.2. O‘quv xonalari va jihozlarga bo‘lgan gigiyena talablar
Maktabni har tomonlama maqsadga muvofiq bo‘lishi, maktabni yer xududi, binosini, o‘quv asbob uskunalarini hammasi gigiyena me’yorliliga tamomila muvofiq bo‘lishini ko‘rsatadi.
Yer hududi. Yer xududi va faqat ochiq toza havodan nafas olishga, unda dars o‘tkazishga, tarbiyaviy ishlar olib borishga mo‘ljallangan. Maktabga ajratiladigan yer xududi quruq, ochiq quyosh nurlari bevosita tushib turadigan joydan ajratilishi lozim. U katta-magistral ko‘chadan uzoqda, sanoat korxonasidan, bozordan, kinoteatrdan uzoqda, odamlar ko‘plab to‘planadigan joylardan uzoqda bo‘lishi kerak.
Bolalarning uyidan taxminan maktabgacha bo‘lgan masofa 1,5 km bo‘lishi lozim. Bu masofani ular yayov yurish orqali bosib o‘tadilar. Bu gigiyenaga aynan muvofiq. Qishloqda agar uzoqroqda bo‘lsa, unda olib borib, olib kelish transport vositalari orqali olib boriladi. Yer hududini miqdori maktab tipiga va bolalar soniga bog‘liq bo‘lib, 0,5-4 ga ajratiladi. Maktab yer xududi o‘ralgan bo‘lib, yashil zonalari bo‘lishi kerak. Maktab yerining 50 foiziga yaqini ko‘kalamzorlashtirilgan bo‘lishi kerak. Umumiy ta’lim beradigan maktabni yer xududi quyidagicha tarkibiy qism bo‘lishi kerak:
1) maktab binosi ko‘chadan 15-20 m uzoqda bo‘lishi;
2) changdan holiroq qismida sport zonasi bo‘lishi;
3) o‘quv-tajriba zonasi;
4) xo‘jalik ishlariga mo‘ljallangan maydon.
Maktab binosi. Bunda bolalar organizmiga optimal ta’sir etadigan, optimal sharoit bo‘lishi kerak. Qurilishi ixcham xashamatli, chiroyli bo‘lishi kerak.
Maktab binosi undagi o‘qiydigan bolalar soniga bog‘liq bo‘lib, 1960 kishidan oshmasligi kerak. Maktab binosining qavati ko‘pi bilan 5 qavat bo‘lishi kerak. Pastki ikki qavatda kichik maktab yoshidagi bolalar o‘qishi kerak. Maktab bilan qo‘shni imorat o‘rtasida bo‘sh joy bo‘lib, uning miqdori eng baland imoratdan 3 barovar ko‘p bo‘lishi kerak. Asosiy o‘quv xonalari janubiy yoki janubi-sharqqa qaragan bo‘lishi kerak. Koridorning eni 2 metru 80 sm. Yordamchi xonalari va bufet birinchi qavatda bo‘lishi kerak.