Jismoniy tarbiya gigiyenasi va sportning tibbiy-fiziologik asoslari

6.8.1. Sport inshootlarida shovqinning oldini olish chora-tadbirlari
Sportchilar tanasiga shovqin yomon ta’sir etadi. Sport inshootlariga qarab shovqin ichki va tashqi bo‘ladi. Yana doimiy va doimiy bo‘lmagan shovqinlar bor. Doimiy shovqin detsibel (D.B) ifodalanadi. Stadionlarda shovqin-suronni gigiyena me’yori 60-80 db. Shovqin suron 100 db gacha bo‘lganda unga qarshi asbob ishlatildi.
Shovqin bilan kurashish quyidagi: shovqinni yutish, uni alohida qilish, asboblarni kam shovqin beradigani bilan almashtirish, shovqinga qarshi muhofaza vositalaridan foydalaniladi. 100 DB dan 125 DB gacha naushnikdan foydalaniladi. 125 DB dan 130 DB gacha shlemlardan foydalaniladi. Shovqinni salbiy ta’siridan ozgina tanaffus berish shovqinsiz, joyda 5-7 daqiqa dam olish bilan saqlanadi. Og‘ir atletika zallarda maxsus shovqin yo‘qotadigan fundament amortizatsiya beruvchi moslama qo‘lla-niladi, hamda 0,5x0,5 m qalinligi 1,5-2 sm rezina gilamchalari. 2-3 qavat qilib qo‘yiladi.
Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlari o‘tkaziladigan joylardagi gigiyenik holatni qulayligini ta’minlash va shu bilan jismoniy tarbiya hamda sport bilan shug‘ullanuvchilarning barchasini salomatligini asrash, sportchilarning ish qobiliyatini oshirish bo‘limda batafsil yoritildi. Rеspublikamizning turli hududlarida jismoniy tarbiya mashgulotlarini zamonaviy sport inshootlarida gigiyеnaviy mе’yori jihatlarini kеng tatbiq etish o‘sib kеlayotgan yosh avlodni salomatligini mustahkamlash va hayotga joriy etish yo‘li bilan salomatligini saqlash sport murabiylari va sportchilarni sport turini ommaviyligini oshirish ijodiy yondoshuvi bilan tashkillashtirilishi bolalar sportini yanada rivojlantirishga imkoniyat yaratadi.
Sport inshootlarini gigiyena asoslari mavzusidan nazorat savollari
1. Sport inshootlari necha guruh inshootlardan tarkib topgan?
2. Sport ishootlariga bo‘lgan gigiyenik talablarni ko‘rsating.
3. DSENM nazoratni qaysi vaqtdan boshlab beradi?
4. Qurilish materiallariga qanday gigiyena talablar qo‘yiladi?
5. Sport ishootlarini yoritilishiga bo‘lgan gigiyenik talablarni ko‘rsating.
6. Sport inshootlari isitish va shamollatishga qanday gigiyenik talablar qo‘yiladi?
7. Sport jihozlariga, asbob anjomlariga qanday gigiyenik talablar qo‘yiladi?
8. Jismoniy tarbiya sog‘lomlashtirish inshootlariga qanday gigiyena talablar qo‘yiladi?
9. Ochiq sport inshootlariga qo‘yiladigan gigiyena talablar?
10. Yopiq sport inshootlariga qo‘yiladigan gigiyena talablar?