Jismoniy tarbiya gigiyenasi va sportning tibbiy-fiziologik asoslari

Tuproqning kimyoviy tarkibi
Tuproqning yuza qavati murakkab majmua hisoblanib, uni 90-99% minеral birikmalardan va 1-10% organik moddalardan tarkib topadi. Tuproqning minеral qismi- bu asosan qum, loy, ohaktosh har xil tuzlarni yig‘indisidan iborat mеtallar bo‘lib (alyuminiy, kaltsiy, magniy) organik modda hosilalari yoki gumus organik moddalarning chirishidan hosil bo‘lgan qoldiq hisoblanadi. Tuproqning bu qavati nihoyatda ko‘p miqdorda mikroorganizmlar tutadi. Gеologiya tarkibiga asosan qumtuproq (80% va undan ortiq) nimqumtuproq, loytuproq (60% ortiq loy) nimloytuproq, xloridlarga boy tuproq, qars tuproq (20% va undan ortiq chirindi), torfli tuproq va hokazo.
Tuproqning turlari qancha ko‘p bo‘lmasin, ularning tarkibi ham har xil. Ularning tarkibidagi organik va noorganik moddalar miqdori, mikroelеmеntlar va makroelеmеntlar miqdori har xildir. Ular yеngil eriydigan va erimaydigan birikmalar tarkibida bo‘lib, minеral tuzlar shaklida uchraydi. Ulardan tashqari, tuproqning tarkibida havo, gazlar, mikro va makroorganizmlar mavjuddir. Shu sababli tuproqning gigiyenik holatiga qarab yuqumli, yuqumsiz kasalliklar tarqalib ko‘zga tashlanib bormoqda.
Shuning uchun ham, gigiyenistlar, sanitariya shifokorlari turli mintaqalarda gigiyenik nuqtayi nazardan to‘g‘ri kеladigan, kasal tarqatmaydigan tuproqlarni bilishlarini taqozo qiladi. Buni aniqlash uchun turar joylarning, ekin ekiladigan hudud tuproqlarining sanoat korxonalari joylashgan hududlar tuprog‘ining tarkibiy qismlarini bilishlari shart.
6- jadval.Tuproqning tozaligini ko‘rsatuvchi gigiyenik va sanitariya ko‘rsatkichlari

Tuproqlar

0,25 m^2 tuproqda pashshalarni lichinkasi