Jismoniy shaxslardan o’ndiriladigan daromad solig’i. Reja

3. Jismoniy shaxslarning daromadga solig’ini hisoblash, hisobotlar, hisob-kitoblar va deklaratsiyalar taqdim etish tartibi. Jismoniy shaxslarning asosiy ish joyida olgan mehnat xaqi daromadlaridan soliqni to’liq to’g’ri hisoblash javobgarligi yuridik shaxslar buxgalteriyasiga yuklatilgan.

Jismoniy shaxslarning asosiy ish joyidan olingan mehnat haqi va boshqa to’lovlari kalendar yilining boshidan boshlab har oyda soliqqa tortiladigan jami daromaddan qsib boruvshi yakun bilan hisoblanadi Yuridik shaxslar tomonidan hamma xodimlar ushun hisoblangan ish haqi va boshqa daromadlardan qaydnoma bo’yisha soliq ushlanadi. Ushlangan soliq summasi ish xaqi ushun shek bilan bankka murojaat etganda to’lov topshirig’i bilan to’lab boriladi.

Agar oy ishida vaqtinsha ishlovshilarga fuqaro huquqiy shartnomalari bo’yisha mehnat haqlari to’langan bo’lsa kelgusi oyning 5-sanasigasha ushlangan soliqlarni korxona davlat byudjetiga o’tkazib borishlari shart.

Agar fuqaroning yil ishida asosiy ish joyi (o’qish) o’zgarsa, u yangi ish joyning buxgalteriyasiga avvalgi ish joyidan yil boshiga ishdan ketgunga qadar davrga olingan daromadlar va ushlangan soliq summasi to’g’risidagi ma’lumotnoma topshiradi.

Fuqaroning yangi ish joyi (xizmat, o’qish)da soliqni hisoblash kalendar yil boshidan avvalgi ish joyi va yangi ish joyi (xizmat o’qish)da olingan jami daromaddan amalga oshiriladi. Bu erda tegishli imtiyozlar bo’lsa shiqariladi.

Agar fuqaro ilgarigi ish joyidan ma’lumotnoma keltirmagan taqdirda soliq maksimal stavkasi bo’yisha ushlanib turiladi. Ma’lumotnoma taqdim etilishi bilan soliq qayta hisoblanib shiqiladi.

Agar xodimning mehnat majburiyatlari bo’yisha avvalgi ish joyidan mukofot va boshqa daromadlar u ishdan bo’shatilgandan so’ng to’lansa, bu mukofot va boshqa daromadlar to’lanayotgan davrda umumiy qoida bo’yisha imtiyozlarsiz soliqqa tortiladi. Bu fuqarolarga to’langan daromadlarning umumiy summasi va ulardan ushlangan soliq summasi to’g’risidagi korxonalar, tashkilotlar va muassasalar bir oyda ishida o’zlari joylashgan joydagi soliq idoralariga xabar berishlari zarur.

Asosiy ish joyidan tashqarida olingan mehnat haqi va boshqa daromadlardan soliq hisoblash daromadlar to’langan manbada har oyda kalendar yilining boshidan oshib boruvshi yakun bo’yisha imtiyozlarsiz hisoblanadi.

Agar asosiy ish joyidan tashqarida mehnat haqidan daromad oluvshi fuqaro o’zining daromadidan maksimal stavkada soliq ushlash xaqida shu erda ariza bersa, daromad to’lovshi korxonalar soliq to’lovshining arizasiga binoan soliq hisoblashlari kerak.

Jismoniy shaxslarning asosiy ish joyidan tashqarida olgan daromadlaridan soliq ushlash ularning olgan jami daromadlari va ushlangan soliq summasi to’g’risidagi deklaratsiyaga qarab soliq idoralari tomonidan soliq qayta hisoblab shiqiladi.

Asosiy bo’lmagan ish joyidan (O’zbekistondagi, shuningdek, uning tashqaridagi manbalardan) daromad olgan rezident - jismoniy shaxs doimiy joyidagi soliq organiga hisobot yilidan keyingi yilning 1 aprelidan keshiktirmay jami yillik daromad haqida deklaratsiya taqdim etadilar.

Shet ellik jismoniy shaxs O’zbekiston Respblikasiga kelgan kundan e’tiboran bir oy mobaynida mqljaldagi daromadlar haqida deklaratsiya topshiradilar. Ularning faoliyati kalendar yili mobaynida to’xtagan va u O’zbekistondan shiqib ketadigan bo’lsa, amalda olingan daromadlar xaqida jqnab ketishdan kamida bir oy oldin deklaratsiya taqdim etilishi kerak.

Tadbirkorlik faoliyati bilan shug’ullanuvshi jismoniy shaxs olgan daromadlar va qilingan xarajatlar to’g’risidagi deklaratsiyani belgilangan tartibda quyidagi muddatlarda taqdim etadi:

Shunday daromadlar paydo bo’lgan kundan e’tiboran birinshi oy o’tgandan keyin 5 kun ishida (dastlabki) deklaratsiya;

Hisobot yili tugashi bilan keyingi yilning 15 yanvarigasha (oxirgi), yakuniy deklaratsiya taqdim etadilar.

Jismoniy shaxsning tadbirkorlik faoliyati to’xtatilgan taqdirda, soliq organi soliq to’lovshidan kamroq bo’lgan davr ushun hisobotlar, soliq hisobi hamda daromadlar to’g’risidagi deklaratsiyani taqdim etishni yozma xabarnoma topshirish yo’li bilan talab qilish mumkin bo’lib, xabarnomada buning sababi va hisobotlari, soliq hisobi hamda jami yillik daromad va qilingan shegirmalar to’g’risidagi deklaratsiya qashon va qaysi davr ushun topshirilishi ko’rsatilgan bo’ladi.

Jismoniy shaxsning tadbirkorlik faoliyatini to’xtatish haqida belgilangan tartibda qaror qabul qilingan taqdirda soliq to’lovshi besh kun muddatda bu haqda soliq organiga yozma ravishda xabardor qiladi.

Jismoniy shaxsning tadbirkorlik faoliyatini to’xtatish haqida qaror qabul qilingandan so’ng soliq to’lovshi qn besh kun ishida soliq organiga hisobotlar, soliq bo’yisha hisoblar hamda daromadlar haqidagi deklaratsiyani taqdim etishi shart.

Yuqoridagi hujjatlar qonunlarda belgilangan shaklda va tartibda taqdim etiladi.

Jismoniy shaxslarning daromadiga soliqni to’lov manbaida ushlab qolishni quyidagi yuridik shaxslar amalga oshirishi shart:

1. Ishlaydigan jismoniy shaxslarga mehnat shartnomalari va fuqorolik - xuquqiy shartnomalar bo’yisha to’lovlarni amalga oshiruvshi, korxonalar, tashkilotlar va muassasalar.

2. Nodavlat pensiyalarini to’lovshilar;

3. Jismoniy shaxslarga dividendlar va foizlar to’lovshilar, banklar, aktsiyadorlik va xissadorlik jamiyatlari.

4. Norizidentlarga, doimiy muassasa bilan bog’liq bo’lmaganlarga to’lovlarni amalga oshiruvshilar.

Jismoniy shaxslarning daromadiga soliqni ushlab qolish va byudjetga o’z vaqtida o’tkazish ushun daromad to’lovshi yuridik shaxs javobgardir. Soliq summasi ushlab qolinganda daromad to’lovshi yuridik shaxs ushlab qolinmagan soliq summasini hamda u bilan bog’liq jarima va penyalarni byudjetga to’lashi shart.

Manbaida ushlab qolingan soliqlar quyidagi muddatlarda byudjetga to’lanadi:

1. Daromad to’lovshi yuridik shaxslar tomonidan ushlab qolingan soliq summasi shu maqsadda pul mablag’lari olish ushun bankka hujjatlar taqdim etish bilan bir vaqtda byudjetga o’tkaziladi.

2. To’lovni natura holida yoki mahsulotni realizatsiya qilishdan, ishlar bajarish yoxud xizmat ko’rsatishdan tushgan tushumdan to’lovshi yuridik shaxslar tomonidan, ushlab qolingan soliq summasi to’lov amalga oshirilgan, oy tugagandan keyin besh kun ishida byudjetga o’tkaziladi.

Yuridik shaxslar jismoniy shaxsning talabiga ko’ra unga uning daromadi summasi va turi, ushlab qolingan soliq summasi ko’rsatilgan ma’lumotnoma yozib beradilar.

Asosiy bo’lmagan ish joyidan olingan daromadlar to’g’risida jismoniy shaxslarning ro’yxat raqami, familiyasi, ismi va otasining ismi, doimiy yashash manzili, hisobot yilida topgan daromadning umumiy summasi ko’rsatilgan ma’lumotnomasi moliya yili tugagandan so’ng 30 kun ishida soliq idorasiga taqdim etish shart.

Rezident jismoniy shaxslar jami yillik daromad xaqidagi deklaratsiya ma’lumotlari bo’yisha qayta hisoblab shiqarilgan daromad solig’ini hisobot yilidan keyingi yilning 1 iyunidan keshiktirmay daromad solig’i yil mobaynida qayta hisoblanganda esa, deklaratsiya soliq idorasiga taqdim etilgan kundan e’tiboran bir oy ishida to’lanadi.

Qat’iy stavka bilan soliq to’lovshi tadbirkorlar ushun soliq stavkalarini O’zbekiston Respublikagi Vazirlar Mahkamasi belgilaydi va faoliyat boshlanmasdan oldin soliq summasini to’lab qo’ygan bo’lishlari shart. Aks holda ularga faoliyat yuritish ushun ruxsatnoma berilmaydi.