Jismoniy madaniyat

 

Metod  so‘zi

  - 

yunoncha  “metxodos”

  so‘zidan  olingan  bo‘lib,

“usul,  yo’l, 

yo’nalish”,

ma’nolarga ega. Bazi adabiyotlarda 

tekshirish

 degan ma’noni ham beradi. 

Metodlar  barcha  turdagi  boshqaruv  jarayonida  ham,  tadqiqot  ishlarida  ham,  bilim 

berishda ham qo‘llaniladi. 

Shuning  uchun  ham  xodim  shaxsi  psixometrik  jihatidan  tahlil  qilinadi. 

Psixometriya-psixik voqea va hodisalarning miqdoriy tomonining nisbati va tavsiflarini 

o‘rganadi.  Psixometriyaning  muhim  belgisi  psixik  jarayonlarning  individual  farqlar, 

empirik 

dalillar 

dinamikasini, 

parametrlarini 

o‘lchash 

texnologiyasining 

standartlashganligidir. Psixometriya ishonchliligi bilan ajralib turuvchi psixodiagnostik 

metodikalarini  yaratishga  yo`naltirilgan.  Psixometrik  usullar  tarkibiga  psixologik  test 

ham kiradi. 

Shu  bilan  birga  o‘zgalar  tomonidan  to‘plangan  tarjimai  holga  aloqador 

materiallar:  esdaliklar,  xatlar,  rasmlar,  tavsiflar,  magnitofon  ovozlari,  fotolavhalar, 

hujjatli filmlar,  videokamera  tasviri,  taqrizlar,  tanbexlar  ham  o‘rganilayotgan  shaxsni 

to’laroq tasavvur etishga  xizmat qiladi.  Hatto shifokorning kasallik tarixi  hujjati ham 

bolaning  to‘g‘ilganidan,  to  boshlang’ich  ma’lumot  olgunicha  bo‘lgan  davr  oralig’ida 

salomatlik  darajasi  qanday  bo‘lganligi  to‘g‘risidagi  omillar  bilan  tanishish  imkonini 

beradigan material hisoblanadi. 

Tarjimai  hol  metodi  inson  psixikasini  suhbat  va  tajriba  metodlari  vositasida 

o‘rganib  bo’lmaydigan  jihatlarini  ochishda  yordam  beradi.  Mazkur  metod  orqali, 

masalan, ijodiy xayol bilan bog‘liq jarayonlar: she’riyat, musiqa, nafosat, tasviriy san’at, 

texnik ijodiyotning nozik turlari va shaxsning ma’naviyat, qadriyat, qobiliyat, Iqtidor, 

iste’dod,  salohiyat  kabi  fazilatlari  kuzatiladi.  Inson  ongining  namoyon  bo‘lishi, 

rivojlanishi,  o‘ziga  xos  individual  va  ijtimoiy  xususiyatlari,  atoqli  shaxslar  bildirgan 

muloxazalarida,  asarlarida  o‘z  ifodasini  topadi.  Allomalar  to‘g‘risidagi  ma’lumotlar 

zamondoshlari, izdoshlari, safdoshlarining ta’rifu - tavsiflari orqali avloddan - avlodga 

o’tadi. Xuddi shu ijtimoiy uzluksizlik natijasida ajdodlar bilan avlodlar o‘rtasida vorislik 

---

189 

 

hodisasi ijtimoiy psixologik voqelik vujudga keladi va ijtimoiy tarixiy taraqqiyotning 

uyg`unligini ta’minlaydi.