Jismoniy madaniyat

Motivatsiya

  -  inson  xulq-atvori,  uning  bog‘lanishi,  yo‘nalishi  va  faolligini 

tushuntirib  beruvchi  psixologik  sabablar majmuini  bildiradi.  Bu  tushuncha  u  yoki  bu 

shaxs  xulqini  tushuntirib  berish  kerak  bo‘lganda  ishlatiladi,  ya’ni:  «nega?»,  «nima 

uchun?»,  «nima  maqsadda?»,  «qanday  manfaat  yo‘lida?»  degan  savollarga  javob 

qidirish - motivatsiyani qidirish demakdir. 

Shu nuqtai nazardan  

motiv -

 konkretroq tushuncha bo’lib, u shaxsdagi u yoki bu 

xulq-atvorga nisbatan turgan moyillik, hozirlikni tushuntirib beruvchi sababni nazarda 

tutadi.  

Motivatsiya

  -  psixologik  lug’atda  biror  ish  yoki  harakatning  yuzaga  kelishiga 

sababchi  bo’lgan  motivlar,  dalillar  baholar,  vajlar  yoki  sabablar  majmui  ma’nosida 

talqin  etiladi.  Bu  tushuncha  bevosita  inson  omili  bilan  chambarchas  bog’liqdir.  Shu 

nuqtai  nazardan,  motivlashtirish  -  bu  ruhiy  omil  bo’lib,  shaxs  faolligining  manbai, 

sababi,  dalili  va  har  xil  turli  ehtimollaridir.  U  insonlarni  jonli  mehnat  faoliyatiga 

rag’batlantiruvchi  kuchli  vositadir.    Boshqacha  qilib  aytganda  motivlashtirish  -  bu 

kishilar faoliyatini ruhiy yo’llar bilan maqsadga muvofiq yo’naltirishdir.  

Motivatsiya  muammosi  bilan    hozirgi  kungacha  ko‘pgina  olimlar  shug‘ullanib 

kelishgan. Jumladan, chet el olimlaridan R. Myurrey, L. Gilfrod, R. Katall, G.Klaus, A. 

Maslou,  X.  Xekxauzen,  D.Teylor,  D.  Makklelland    hamda  yaqin  hamdo‘stlik 

mamlakatlari    olimlaridan  B.G.  Ananev,  A.L.  Berdichevskiy,  L.I.  Bojovich,  O.S. 

Grebenkja, M.I. Enikeev, T.A. Matis, M.V. Matyuxina, A.B.Orlov, YU.M. Orlov, D.B. 

Elkonin,  A.M.  Etkind,  L.M.  Fridman,  B.C.  Setlin,  A.  Megrabyan,  M.SH.  Magomed-

Eminovlar  motivatsiya,  affiliatsiya  va  muvaffaqiyatga  erishish  motivatsiyalarini  o‘z 

tadqiqot ishlarida o‘rganishgan.  

 

Motivatsiya  shaxsni  yo‘naltiruvchi  asosiy  omillarni  belgilovchi  psixologik 

tushunchadir. Psixologiya fani motivatsiya muammosiga ikki tomonlama yondashadi: 

---

61 

 

➢

 

inson  xulq-atvorining  sabablarini  tushuntiruvchi  omillar  tizimi  sifatida 

(motivlar, niyatlar, ehtiyojlar, maqsadlar tarzida); 

➢

 

xatti-harakatlarning doimiy faolligini ta’minlovchi, shunday faollikka turtki 

bo‘luvchi va uni tavsiflovchi sifatida. 

Umuman, 

motivatsiya  tushunchasiga 

barcha 

adabiyotlarda, 

jumladan, 

lo‘g‘atlarda  ta’riflar  ko‘p,  ularni  umumlashtirib,  quyidagicha  ta’riflash  mumkin: 

motivatsiya  –

  bu individni faollikka  undovchi hamda uning yo‘nalishini belgilovchi 

motivlar majmuasidir.  Boshqacha qilib aytganda, motivatsiya – inson xulq-atvori, uning 

bog‘lanishi, yo‘nalishi va faolligini tushuntirib beruvchi psixologik sabablar majmuini 

bildiradi.  “Motivatsiya”  tushunchasi  “motiv”  tuushnchasidan  kengroq  ma’no  va 

mazmunga ega.