Jismoniy madaniyat

Muloqot olib borishning darajalari 

Makrodaraja 

(katta) – konun va qoidalarni saqlagan holda boshqa odamlar bilan 

muloqot olib borishlik. 

Mezodaraja

  (o‘rta,  oraliq)  –  muayyan  mavzuda  gaplashish  (masalan,  askiya, 

xajviya, va boshqa.) 

Makrodaraja

  (kichik)  –  muloqotning  sodda  turlari,  savol-javobli  shakllari, 

mazmunli nigox, qo‘lqisish va x.k. 

Muloqot turlari: 

1)

 

shaxslararo (odam-odam); 

2)

 

shaxs va guruharo (gurux-gurux, masalan xokkey o‘yini); 

3)

 

ommaviy kommunikatsiyalar (radio, televidenie, nashriyot). 

Shu  ma’noda  muloqot  va  muomala  madaniyatining    tarkibiy  qismi  nutq 

madaniyatidir.  Chunki nutq va unda ifodalangan  so‘z ohangi  kishiga ta’sir etuvchi 

qudratli  psixologik  (ruhiy)  kuchga  ega,  u  nafaqat    so‘zning  mazmuni,  balki 

so‘zlovchining  aytayotgan  fikrini ifoda qilish uslubi bilan ham  uning ta’sir darajasi va 

qudrati  yanada  ortishi  mumkin.  Masalan  “Salom”  so‘zining  turli  ohangda 

ifodalanishining 10 dan ziyod shakli, ya’ni ma’nosi bor: 

1. Salom! – “Keling” degan ma’noda.  

2. Salom! – “Xo‘sh, xizmat” degan ma’noda.  

3. Salom! – “YAna keldingmi?” degan ma’noda.  

4. Salo-o-m! – “Juda vaqtida kelding” degan ma’noda. 

5. Salom?! – “Men sizni tanimayapman” degan ma’noda.  

6. Salom!!! – “Gap tamom” degan ma’noda.  

7. Salom! – “Ha, ishing tushdimi!” degan ma’noda.  

---

91 

 

8. Salom! – “Bir pas kutib turing” degan ma’noda. 

9. Salom! – “Vaqtim yo‘q, ketaver!” degan ma’noda.  

10. Salom! – “Mana ishim bitdi, gapir endi” degan ma’noda va hokazolar. 

Shuningdek, “Ha” so‘zini ifodalashning 50 dan ortiq shakli bor bo‘lsa, “yo‘q” 

so‘zini aytishning ham xuddi shunday ohangdagi ma’nosi mavjud, ammo bir, ya’ni bu 

so‘zni yozishning faqat bir uslubi bor”. 

Bu  fikrning  zamirida    muloqot  madaniyatiga  doir  juda  nozik  qochirim  

yashiringan. Zotan, kishilar  muloqotining asosida so‘z-fikr turar ekan,  fikrni bayon 

etish ifodasi har bir kishining saviyasi, ma’naviy dunyosi hamda madaniyatiga bog‘liq.  

Falsafa,   pedagogika,   psixologiya  va  boshqa   fanlarda  keng   qo‘llaniladigan  miqdor, 

sifat, me’yor tushunchalari insoniy muloqot madaniyati uchun  ham to‘la  muofiq keladi, 

binobarin , muomalada ham me’yorni  bilish zarur.