Jismoniy madaniyat

-mnemik faoliyat

, narsa va hodisalarning mohiyati va mazmuniga aloqador 

materialning eslab kolinishi, esga tushirilishi hamda esda saqlab turilishi bilan bog‘liq 

murakkab faoliyat turi; 

 

-fikrlash faoliyati

- aql, faxm-farosat vositasida turli xil muammolar, masalalar 

va jumboqlarni echishga qaratilgan faoliyat; 

 

-imajitiv  -

(«image»  -obraz  so‘zidan  olingan)  faoliyati  shundayki,  u  ijodiy 

jarayonlarda xayol va fantaziya vositasida hozir bevosita ongda berilmagan narsalarning 

xususiyatlarini anglash va xayolda tiklashni taqozo etadi. 

Tashqi, real harakatdan ichki, timsoliy harakatga o’tish jarayonini interiorizatsiya 

deb ataladi. 

Kishi  faoliyatining  tashqi  (jismoniy)  va    ichki  (psixik)  jihatlari  chambarchas 

bog’liqdir. 

Ichki,  psixik  faoliyatni    tashqi  jismoniy  harakatga  o’tish  jarayoniga  psixik 

faoliyatning eksteriorizatsiyalashuvi deb ataladi. 

Kishida faoliyatning  har xil turini paydo bo’lishi va rivojlanishi murakkab va 

uzoq davom etgan jarayondir. Odamda 3 ta asosiy faoliyat turini ajratish mumkin: o’yin, 

ta’lim  va  mehnat.  Ular  oxirgi  natijasi  bilan,  tashkil  etilishi  bilan,  motivatsiyaning 

xususiyatlari bilan farqlanadilar. Bolaning faolligi faqat asta – sekinlik bilan, rivojlanish 

---

60 

 

jarayonida, tarbiya va ta’lim ostidagina ongli ravishda maqsadga yo’naltirilgan faoliyat 

shaklini kasb etadi.  

O’yin 

– shunday faoliyat turiki, u bevosita biror moddiy yoki ma’naviy ne’matlar 

yaratishni nazarda tutmaydi, lekin uning  jarayonida jamiyatdagi murakkab va xilma  – 

xil  faoliyat  normalari,  harakatlarning  simvolik  andozalari    bola  tomonidan 

o’zlashtiriladi.  Bola  toki  o’ynamaguncha    kattalar,  xatti  –  harakatlarining  ma’no 

mohiyatini anglab etolmaydilar. 

O’qish

faoliyat ham shaxs kamolotida muhim rol o’ynaydi va ma’no kasb etadi. 

Bu shunday faolliki, uning jarayonida bilimlar, malaka va ko’nikmalar o’zlashtiriladi.  

Mehnat

 eng tabiiy ehtiyojlarga asoslangan faoliyat bo’lib, uning maqsadi, albatta, 

biror  moddiy  yoki  ma’naviy  ne’matlarni  yaratish,  jamiyat  taraqqiyotiga  hissa 

qo’shishdir. 

Ijtimoiy  xulq  motivlari  va  shaxs  motivatsiyasi  boshqaruv  jarayonida  muhim 

ahamiyat kasb etadi. 

Faoliyat  termini  faqatgina  insonlarga  nisbatan    qo’llaniladi.  Chunki  faoliyat 

kishining  anglanilgan  maqsad  bilan  boshqarib  turiladigan  ichki    (psixik)  va  tashqi 

(jismoniy) faolligidir. 

«Motivatsiya»  tushunchasi  “motiv”  tushunchasidan  kengroq  ma’noga  va 

mazmunga ega.  

«