3.Qadriyatlarga aloqador omillar (o`zimiz ehtirof etgan yoki rad etgan tamoyillar): jamoaviy, gruppaviy yoki shaxsiy ehtiqod, ishonmagan va ishongan qadriyatlarimiz va ularning xulqda namoyon bo`lishi, mafkuraviy, madaniy, diniy, axloqqa oid, siyosiy, professional qadriyatlar va ehtiyojlar borasida kelib chiqishi mumkin bo`lgan nizolar;
4.Munosabatlar omili: bunday omillar bevosita o`zaro aloqalar va muloqotdan insonning qoniqishi yoki nomahqul, deb ehtirof etishidan kelib chiqadi. Shaxslararo o`zaro munosabatlarda ko`proq bir shaxsning kutishlariga boshqa bir insonning yoki odamlarning muomalasi mos kelmasligi holatlarida shaxsiy nizolar kelib chiqadiki, ularning bartaraf bo`lishi turli vaziyatlarda turlicha tus olishi, cho`zilib ketganda, battar “gazzak” otishi, qisqa fursatda xal etilsa, muammo xal bo`lishi ham mumkin. Shaxsiy muloqotdagi nizolar shaxsning hayotiy tajribasi, ma’lumotliligi darajasi, professional mahoratiga bog`liq ravishda turli ko`rinishlarda o`z yechimini topishi mumkin;
5.Xulq-atvor bilan bog`liq omillar: manfaatlar, qiziqishlar, o`ziga bo`lgan bahoga zid keladigan yoki xavf-xatar tug`diruvchi vaziyat paydo bo`lishi bilan go`yoki, himoya vositasi sifatida paydo bo`luvchi omillar turkumi bo`lib, bu ikkinchi tomonning xudbinligi, adolatsizligi, mashuliyatsizligi yoki loqaydlik, beparvolik oqibatida kelib chiqadi. Nizokashlar bunday sharoitda o`zlariga nisbatan bo`layotgan salbiy munosabatni xatti-harkatda ko`rib, sezib turganlari bois xafagarchilik kelib chiqadi va bu konflikt bilan tugaydi.
Bundan tashqari, ko’pchilik talabalarni birinchi yili oliy ta’lim o’qishini boshlaganlarida va har xil yordamlariga muxtoj bo’lganlarida, ularni hissiy holatlarini inobotga olish zarur. Odatda ular xayajonlanadilar, o’zlarini muaamolarini hal qilishlarida ishonch etishmasligini sezadilar va ulardan nimalar talab qilinishidan bexabar bo’ladilar hamda boshqa talabalar va o’qituvchilar bilan aloqalar o’rnatish masalasida tashvishlanadilar. Bir tadqiqot kuzatuviga asosan, 58% talabalar shuni ta’kidlaganlarki “men talaba bo’lganimdan keyin, men avvalgiga qaraganda ko’proq asabiylashgan holdaman” (MORI. 2005). Odatda talabalar universitetda o’qishni boshlaganlarida o’zlariga 9.1. jadvalda ko’rsatilganday ko’p savollarni beradilar. Talabalarni “o’zlaridan gumonsirash va ikkilanish” his-tuyg’ulariga e’tibor bermaslikni o’rniga, o’rinli savollarga kursga kirish qismida va birinchi o’qish yil davomida javob berishi zarur.47
Konflikt yoki nizolar o`zaro munosabatlardagi odamlarning sub’yektiv xatolari sababliham kelib chiqishi mumkinki, shu nuqtai nazardan ham konfliktlarning turlari farqlanadi:
Do'stlaringiz bilan baham: |