199 йилдан попито Кубок эгалари в а Ч ем пионлар кубоги
б и р ла ш т и р и ли б Европа чем пиоилар лигаси т аш к и л килинди.
1948 йилдан бошлаб усмирлар жамоаси учун УЕФА турнири утказилиб
келмокда. Бундан ипмкари. 1977 йилдан бошлаб
хар й и л и
ФИФА рахбарлигида
усмирлар уртасида жахон чемпионати утказилади.
1906 йилни У рта О сисда ф утбол дун ёга келгаи йил деб хисоблаш мумкин.
1912 йили Кукон шахрида илк бор тузилгап футбол жамоаси махаллий
миллат уйинчилардан иборат эди.
1913 йилдан бошлаб Андижон, Фаргона, Самарканд шахарларида футбол
кснг гаркала бошлади.
1922 йил 17 иоябрда Кукон, Андижон ва Ж алолобод жамоалари уртасида
ф> IOO.I учрашувлари утказилди. Футбол жамоаларининг учрашувлари уша
вакгларда Кукон ва Андижон жамоалари айникса кучли булганини курсатди.
1921 йилда Тошкентда «Олимп» бирлашган спорт жамияти ташкил
этилди. Бу уша даврда Туркистондаги энг йирик спорт ташкилотларидан бири
эди. М аз кур жамиятнинг футбол жамоаси кун йиллар давом ида Урта Осиёдаги
энг кучли жамоалардап бири булиб хисобланиб келди.
1921 йилда II У рта Осиё Олимпиадаси утказилди. Бу Олимпиадада
дастурига бошка спорт турлари билан бирга футбол хам киритилган эди.
Олимпиадада
Тошкентнинг
футбол
жамоасигина
барча
учрашувларни
маглубиятсиз утказди.
1924
йилда Туркистон
футбол
жамоаси
биринчи
марта
Россия
биринчилигида катнашиб, юксак натижа курсатди.
1928
йили Кукон мусулмонлар жамоаси, Тошкент ва республикамизнинг
бошка жамоалари билан утказилган шахарлараро матчларда катнашди.
1926 йил Узбекистонга Санкт - Петербург шахридаги Пролетар заводи
футбол жамоаси келди. Бу жамоа Тошкент футболчилари билан икки марта
учрашди. Иккала учрашувда хам Тошкентликлар (3:0 ; 5:2) голиб чикдилар.
1927 йилда июлда Узбекистонда биринчи спартакиада утказилди. Бунда
футбол жамоалари жуда чиройли уйинларни курсатдилар. Биринчи уринни
Тошкент футболчилари, иккинчи уринни фаргоналиклар эгаллади. Узбек
футболчиларидан иборат жамоалар уртасида эса фаргоналиклар биринчи,
тошкентликлар иккинчи булди.
Кукондаги
Камол ва Хусан Мухиддиновлар, Охунжон Бойматов ва
Хосилжон
Алимов
каби
фидойи
кишилар ташкил этган,
кейинчалик
Тошкентлик Владимир Довженко устозлик килган жамоа шухрати 1930
йилларда Туркистон улкаси буйлаб кенг таркалди.
1934 йилда Урта Осиё ва Козогистон республикалари спортакидасида
Узбекистон футбол буйича икки жамоа билан иштирок этди. Бири «мусжамоа
29
». иккинчиси
республика терма жамоаси;
«мусжамоа »
нинг етакчи
футболчиларидан Хусан ва Кодир терма жамоа сафидан жой олишди.
Биринчи учрашувии Туркистонликлар билан утказиб 2:0 хисобида. кейин
Тожикистон терма жамоаси устидан
1:0 хисобида галаба козонилди. Киргиз
футболчилари эса «мусжамоа » билан майдонга тушмасликни афзал курдилар.
М усулмонлар жамоаси шу тарика Урта Осие на Козогнстон республикалари
спартакидасининг голиби булди. Хусан М ухиддинов. дарвозабон Кимёгаров ва
Ж ура Х оназаров турнирниш «Энг яхши ф_\ гболчиларн» деб ian олинди.
1928 йилда М осквада утказилган собик Иттифок спортакиадасида
Узбекистон Россия жамоаси билан 2:2 хисобида д \р а н г килди. Футбол
чемпионатида
23
жамоа
Россиядан
12
жамоа.
собик
иттифок
республикаларидан 5 жамоа
ва чет эл спорт делегациялари (Англия.
Ф инландия. Уругвай. Швейцария. Австрия хамда Германия) нинг 6 жамоаси
катнашди. Узбекистон жамоаси еттинчи уринни эгаллади.
1928 йилда узбек футболчилари бир катор уртоклик учрашувлари
утказдилар. Масалан. Тошкснтнииг КОР жамоаси Москва чемпионини 3:1
хисобида маглуб этди.
1929 йил кардош республика Закавказье билан Узбекистон уртасида
футбол буйича
дустлик учрашуви 3:1 хисобида Узбекистон жамоасининг
галабаси билан тугади.
1931
йил 4 октябрда Узбекистон спортчилари Тошкентга келган
Норвегия спортчилари билан илк бор \чраш дилар. Порвегиялик футболчилар
Узбекистонда учта >чрашув утказди. Биринчи учрашувда Тошкент терма
жамоаси 4:2 хисобида галаба козонди. Касаба уюшмалари жамоаси билан
утказилган иккинчи учраш увда норвегиялик спортчилар 5:2 хисоби билан
голиб чикдилар. Узбекистон терма жамоаси билан булган учрашув 2:2 дураиг
натижа билан тугади.
1932 йили Узбекистон спортчилари иккинчи марта халкаро учрашувда
катнашдилар. Бу сафар Узбекистонга Германия футбол жамоаси (ишчилар
терма жамоаси) келган эди. М ехмонлар билан иккита матч утказилди. Тошкент
шахри терма жамоаси билан булган биринчи учраш увда узбекистонлик
футболчилар 4:2 хисобида голиб чикдилар. Узбекистон терма жамоаси билан
булган иккинчи учрашув хам узбек футболчилари фойдасига хал булди (3:1).
Иккинчи жахон уруши йилларида республика спартакидадалари булиб
утди; У рта Осиё ва Козогистон халкаро спартакиадаси Олма - ота шахрида
утказилди, унда узбек футболчилари биринчи уринни эгалладилар.
1946
йилда Тош кентга М осква «Локомотив» мастерлар жамоаси келиб
Узбекистон терма жамоаси билан уртоклик учрашуви утказди. Бу учрашувда
Узбекистон футболчилари 3:0 хисобида галаба козондилар. Уш а йили Тошкент
«динамо»чилари москвалик клубдошларини кабул килди. Бу учрашув дуранг
билан тугади. Ш уни айтиш керакки, Узбекистон футбол жамоалари 1930
йилдан бош лаб факат Урта Осиёдагина эмас. балки собик иттифокда хам кучли
жамоалардан хисобланиб келди.
А йникса 1947-1949 йилларда республикада футбол юксалётгани яккол
сезила
бош лади.
Бу
даврда Узбекистон
футболчиларининг
жисмоний
30
тайёргарлиги яхшиланиб, техник ва тактик жихатдан камол топаётгани кузга
ташланиб
турарди.
Бирок
ундан
кейинги
йилларда
Узбекистон
футболчиларининг уйин махораги насая бошлади. бу эса реепубликамиз
ёшлари уртасида футбол яхши йулга куйилмаганлиги. cm футболчиларнинг
жисмоний гайёргарлнгига етарли тьгибор берилмагани натижаси эди.
У н и йилларда ёшлардан тузилган бир канча кучли жамоалар пайдо
булди. Масалан. 1047 йилда «Пшпченнк» кч'нгилли спорт жамиятининг сш
жамоаси республика чсмпиони булди.
1947
йилда Тошкент Округ офицерлар уйининг футбол жамоаси «Б»
класс M anieipjiap жамоалари уртасида собик иттифок
биринчилигига
киритилди. У Урта Осиё зонасида биринчи уринни ишгол килиб. зоналар
голиблари уртасида утказилган финал упипларида катнашиш хукукини кулга
кирнтди.
Футбол кишлок жойларда хам кенг ёйила бошлади. Жуда куп жамоа
тузилиб. улар уз махоратини тинмай такомиллаштира борди. 1948 йилда
Тошкент вилоятидаги «Полярная звезда» жамоаси фу тбол буйича республика
чсмпиони булди. Уша йилнинг узида Узбекистон футболчилари Урта Осиё ва
Козогистон
рсспубликалари
снартакнадасида
голиб
чикднлар.
Тошкент
офицерлар уйи жамоаси собик иттифок Курояли Кучяари чсмпиони деган
шарафли номга сазовор булди.
1951
йилда
Узбекистоннинг
ёшлар
жамоаси
мусобакаларда
муваффакиятли катнашиб. биринчилиги Урта Осиё зонасида биринчи уринни
эгаллади.
Шундан кейинги йилларда
республика биринчиликлари мунтазам
утказиб турилди на бу мусобакаларда Узбекистон шахарлари жамоалари
катнашиб келди. 1953 йилда Тошкептдаги ёшлар спорт мактабининг футбол
жамоаси республика чсмпиони номини олди. Бу ёшлар уртасида футболни
ривожлантиришдан
далолат берар эди.
Республика
биринчиликларидан
ташкари хар йили Узбекистон кубоги учун хам мусобакалар утказилиб келди.
Бу мусобакаларда йил сайин купрок жамоалар катнашади. Масалан, 1954 йили
Узбекистон кубоги учун утказилган мусобакаларда 300 дан ортик жамоа
катнашди.
1955 йил мавсумида Узбекистон билан Афгонистон футболчилари
уртасида халкаро учрашув булди. Бу учрашув 4:0 хисобида Узбекистон
футболчиларининг галабаси билан якунланди. Кейинги йили Узбекистон
«Пахтакор» жамиятининг футболчилари Эфиопия футболчиларини кабул
килдилар. Гоят дустона вазиятда утган бу халкаро учрашув 3:0 хисобида
Пахтакор жамоасининг галабаси билан тугади.
1956 йилда Узбекистон футболчилари собик иттифок
халклари
спортакиадасида катнашиб 12 уринни эгаллади.
1962 йилда «Пахтакор» жамоаси собик иттифок чемпионати «А»
классида 6-уринни эгаллаб, катта муваффакият козонди. Лекни 1965 йил
мавсумида 10-, 1966 йил 9- ва 1967 йили 15-уринга тушиб колди. 1968 йилдаги
кубок уйинларида иккинчи уринни (Торпеда М - Пахтакор 1:0) олдилар.
31
М устакиликка эришганимиздан кейин футбол янада ривожлана борди.
Узбекистон футбол федерацияси 1994 йил 21 майда ташкил топди. Узбекистон
футбол федсрацияси 14 та худудий ва вилоят футбол федерациясини. 200 дан
ортик уста жамоалари. футбол клублари. спорт мактаблари. иктидорлилар ва
терма жамоа тайёрлаш
марказлари
бирлаштиради. Узбекистон
футбол
федерацияси 1994 - йил 7 - июндан бошлаб Ф И Ф Л га яъни Халкаро футбол
федерациясига аъзо булди. Худудий жойлашув жихатидан Узбекистон футбол
федсрацияси 1994 йил декабрь ойида Осиё футбол конфедерация-си (ОФК)га
аъзо булди. Шу йул билан мамлакат футбол жамоалари йирик халкаро
турнирда иштирок этиш х>к>кини кул га киритди. Ж ахон. Осиё чемпиона!лари
Олимпиада ва Осиё уйинлари мусобакаларида иштирок этиш имкони яратилди.
Узбекистон миллий терма жамоаси 1994 йилда Япониянинг Хиросима шахрида
утказилган Осиё уйинларида чемпион булдилар. Бу ютук Узбекистон миллий
терма жамоасининг энг катта ютуклардан бири саиалади. М устакилликдаи сунг
Узбекистон миллий чемпионами утказилиб келиимокда унда Тошкентниш
Пахтакор жамоаси (1992.1998.2002.2003.2004.2005.2006) йилларда Узбекистон
чем п ион и
(1993.1997.2001.2002.2003.2004.2005.2006)
йилларда Узбекистон
кубоги сохиби булдилар. 2007 - йил январ ойида Москвада утказилган
Мус гаки
. 1
Давлатлар Хамдустлиги кубоги мусобаксида катнашиб олий уринни
эгаллаб
кубок
сохиби
булдилар.
Ф аргонанинг
«Нефтчи»
жамоаси.
(1992.1995.2001)
йилларда
Узбекистон
чемпиони
(1994.1996)
йилларда
Узбекисгон кубоги сохиби: Намапганни «Навбахор». жамоаси (1996 йил)
Узбекистон чемпиони (1992.1995.1998) йилларда Узбекистон кубоги сохиби.
Тошкентнинг МХСК футбол жамоаси (1997 йилда) Узбекистон чемпиони
булдилар.
Узбекистон футбол жамоаларидан Тошкентнинг «Пахтакор». Фаргонанинг
«Нефтчи» хамда Каршининг «Насаф» футбол жамоалари Осиё футбол
Конфедерация™
томонидан
утказилаДиган
Осиё
чемпионлар
лигаси
мусобакаларида мувоффакиятли иштрок этиб келишмокда. 2002 йил Каршини
«Насаф» жамоаси Осиё чемпионлар кубоги мусобакасини саралаш уйинларида
5 тасида галаба козониб ярим финалда Эроннинг «Истиклол» жамоасига 2:5
хисобда маглубиятга учраб 4 - уринни эгалладилар. 2003 - йил Тошкентнинг
«Пахтакор» жамоаси Тошкентда булиб утган О сиё чемпионлпр лигастда
Туркманистоннинг «Нисса» жамоасини 3:0. Эроининг «Перуза» жамоасини 1:0
ва Ирокнинг «Ал - толиба» футбол жамоасини 3:0 хисобда маглубиятга
учратиб ярим финалда Тайлантнинг «Бек - Теро Сосана» футбол жамоасига 2
уйин натижасига кура имкониятни бой берди. 2002 - 2003 йилларда 20 ёшгача
булган футболчилардан иборат булган Узбекистон ёшлар терма жамоаси,
Бирлашган Араб Амирликларида утказилган Жахон чемпионатини финал
иштирокчиси булдилар. Миллий терма жамоамиз футбол клуб жамоаларимизни
бу
мувоффакияти
Вазирлар
М ахкамасини
Узбекистонда
футболни
ривожлантириш тугрисидаги чикарилган карорларига жавоб беради.
М устакилликдаи сунг Вазирлар Махкамаси футболни ривожлантириш
учун карорлар кабул килди. 1993 йил 18 мартдаги 144 - сонли «Узбекистон
Республикасида футболни кейинги истикболларини белгилаш тугрисида»ги
32
карори 1996
йил 17
январдаги 27 - сонли «Узбекистонда футболнинг
ривожлантирш
ташкилий
асослари
ва
принципларини
тубдан
такомиллаштириш чора талбирлари тугрисидаги» карори 1998 йил 16 июл 238
сонли
«Узбскистопида футбол таракисти
жамгармасини
фаолиятини
яхшилаш ва уни куллаб куватлаш тугрисидаги» карори 2006 йил 1 майдаги
«Узбскистонда футболни ривожлатиришнинг кушимча чора - тадбирлари
тугрпсидиги» карори Республикамизда куплаб футбол мактаблари, махсус
спорт мактаб интерпатлари, болалар ва усмирлар спорт мактабалрини очилиши
Узбекистонда футболни ривожлантириш учун олиб борилаётган ишларнинг
далилидир 2007
йил 28 март да Халкаро Футбол Фсдиранияси президента
Иозиф Блатер ва Оспе футбол Конфсдсрациясини президента Мухаммад Вин
Хаммам
Узбекистонга ташриф буюрди.
Улар
Узбекистонда футболни
ривожлантириш учун олиб борилаётган ишларнн яъни янги уйингохларии
куздан кечнрди ва олиб борилаётган ишларга юксак бахо берди. Ташриф
мобайнида Халкаро Футбол Федирациясн прсзидснти Иозиф Блатер ва Осиё
футбол
Конфсдсрациясини
президента
Мухаммад
Бин
Хаммам
УзбскпстонРеспублпкаси 11резидентп Ислом Каримов билан учрашдилар хамда
футболни ривожлантириш учун кслг\си ишларпи режалаштириб олдилар.
S'
jockhctoh
Президента Ислом Каримов халклар уртасидаги дустликни
мустахкамлаш ва халкаро спортга кушган буюк хисеаси учун Халкаро Футбол
Федирациясн президента Иозиф Блатерга «Дустлик» ордени. Осиё футбол
Конфсдсрациясини президента Мухаммад Бин Хаммамга «Шухрат» медали
топширди.
Download Do'stlaringiz bilan baham: |