Jism massasi uning I. oʻlchovi deyiladi qarang

---

Inersiya

Inersiya (lot. inertia — harakatsizlik), inertlik — moddiy jismning xossalaridan biri. Shu xossasi

tufayli jism tinch holatini yoki toʻgʻri chiziqli tekis qarakatini saklay oladi. I. tufayli jism tashki

kuch taʼsirida tezligini birdaniga oʻzgartira olmaydi. I. jismning massasiga boglik, shu sababli

jism massasi uning I. oʻlchovi deyiladi (qarang 

Nyutonning mexanika qonunlari

). I. atamasi

turli asboblarga nisbatan ham qoʻllanadi, mas, oʻlchov asboblarining kechikib qayd qilishiga

sabab I. dir.

Inersiya bosh oʻqlari. Markazdan qochma I. momentlari nolga teng boʻlgan oʻqlar I. bosh

oʻqlari deyiladi. Fazodagi har bir nuktadan jism uchun uchta I. bosh oʻqi oʻtkazish mumkin.

Agar I. bosh oʻqlari massa markazidan oʻtsa, bu oʻqlar markaziy bosh oʻqlar deyiladi.

Aylanayotgan jism oʻz aylanish oʻqiga dinamik bosim koʻrsat-masligi uchun shu aylanish oʻqi

I. markaziy bosh oʻqi boʻlishi zarur.

Inersiya kuchi. Harakatdagi moddiy nuqta tezlanishiga qaramaqarshi yoʻnalgan va shu

moddiy nukta massasi bilan tezlanishining koʻpaytmasi (Gʻ = —tyu) I. kuchi deyiladi. Bu yerda

tezlanish inersial koordinatalar sistemasiga nisbatan olingan. Mas, matematik mayatnikda

markazdan krchma I. kuchi moddiy nuqta harakatini cheklovchi ipga qoʻyilgan boʻlib, mv ga

teng; bu yerda v — moddiy nukta tezligi, g— mayatnikuzunligi. I. kuchi tushunchasidan

foydalanib, dinamika tenglamalari tuziladi, statika qonunlaridan dinamikada foydalanish

mumkin. Moddiy nuqtaning nisbiy harakati koʻrilayotganda ham I. kuchi tushunchasidan

foydalaniladi.

Inersiya markazi yoki massa markazi. Jismda yoki mexanik sistemada massa taqsimotini

ifodalovchi nuqta koordinatalari I. markazi deyiladi. I. markazi, koʻpincha, massa markazi ham

deyiladi. I. markazi mexanik sistema dinamikasida katta rol oʻynaydi. Sistemaga tegishli

moddiy nuqtalar harakat miqdorlarining geometrik yigʻindisi sistema massasi bilan I. markazi

tezligi koʻpayt-masiga teng . I. massasi sistema massasiga teng moddiy nuqtadek

harakatlanadi. I. markaziga qoʻyilgan kuch sifatida tashqi kuchlar bosh vektori olinadi.

---

  Soʻnggi tahrir 3 yillar avval EdgarsBot tomonidan amalga oshirildi  

Inersiya radiusi —jismning biror oʻqqa nisbatan hisoblangan I. momentini jism massasiga

boʻlgan kvadrat ildizdan chiqarishdan hosil boʻladigan uzunlik: r = J— . I. radiusi inersiya

yelkasi ham deyiladi. Massasi jism massasiga teng boʻlgan kovak silindr radiusini I. radiusi

deyish mumkin. Shar markazidan oʻtgan oʻqqa nisbatan I. radiusi R = h0> 4L; R— shar

radiusi.

[1]

1. 

OʻzME

. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

Bu maqolada 

boshqa til boʻlimlariga ishorat

 yoʻq. 

Siz ularni topib va ushbu maqolaga qoʻshib, loyihaga yordam berishingiz mumkin.

Ushbu maqola 

chaladir

. Siz uni 

boyitib, (https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Inersiya

&action=edit)

 

Vikipediyaga

 yordam berishingiz mumkin. 

Bu andozani 

aniqrogʻiga

 almashtirish kerak.

"

https://uz.wikipedia.org/w/inde

x.php?

title=Inersiya&oldid=2002105

" 

dan olindi 

Manbalar

---

Matndan CC BY-SA 3.0  litsenziyasi boʻyicha

foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan

boʻlsa).