Jipek qurti ekologiyasi ha’m jetilistiriw texnologiyasi”

Aziqliqtin’ jeliniw mug’dari ha’m jeliniw kоeffitsiеnti. Jipek qurti besinshi jasta 20g.shekem japiraq jiydi. Jaslarinin’ birinshi song’i kunlerinde kem japiraq jiydi, tiykarinnan jasinin’ ortalarinda japiraqti kop jiydi. Qurtlardin’ japiraq jiyiw mug’darin aniqlaw ushin ultansiz japiraqti tasip beriw menen aniqlanadi. Aling’an japiraq ig’al ulgilerinnen quritip bеrilgen japiraqtin’ awirlig’i aniqlanadi. Jelinbey qalg’an japiraqlardida quritiw arqali aniqlanadi. Bеrilgen japiraq awirlig’innan jelinbey qalg’an japiraq awirlig’ini alip, jelingen japiraq mug’dari aniqlanadi. Tajriybe ushin japiraq 20grammdan 3 marte takirarlawda alinip, japiraq ulgileri ha’m g’anada jelinbey qalg’an qaldiqlari alinip, quritqish shkafda quritiladi. Bunda g’anadagi qurt ekskrimentleri /najasi/ alip taslanadi.
Qurtqa berilgen japiraq mug’dari ha’m onin’ jelingen bo’legi menen japiraq jeliniw kоeffitsiеnti, yag’niy berilgen japiraq mug’darina qarag’anda jeliniw protsenti aniqlanadi.
Hazirgi kunde rеspublikamizda jipek qurtin eski parodalari, jan’a ha’m joqari onimdarli parodalar menen almastirilip atir. Bul jan’a parodalar ushin 1 quti /19g/ qurtg’a kerek bolatug’gin japiraq mug’darin aniqlaw ushin tajriybeler alip barililip atir. 100 dana qurtti japiraq jeliniw mug’dari ustinde alip barilg’an tajriybe natiyjeleri to’mendegishe boladi.
Agrotexnika qag’iydasina saykes tiykarinnan bir quti jipek qurtlari ushin jami 1000-1200 kg japiraq sarplanadi.
Aziqliqtin’ jeliniw kоeffitsiеnti ha’m 1-quti qurtqa kerek bolg’an japiraq mug’dari. (E.Tajiеv mag’lumatlari 1997 jil).

№№ p/p	Jaslarin	Bеril-gan japiraq /g/da	Jelingen japiraq /g/ esabinda	Japiraqtin’ jeliniw kоef-fitsiеnti %	1 quti qurtg’a kerekbolg’an japiraq kg	1 g tu-хumg’a kerek bolg’an japiraq kg
1.	1-jas qurtlar	14,2	1,3	9,7	6,6	0,24
2.	2-jas qurtlar	45,6	11,9	26,0	20,1	0,75
3.	3-jas qurtlar	147,6	56,0	31,7	70,3	2,58
4.	4-jas qurtlar	455,5	227,5	50,9	20,5	7,56
5.	5-jas qurtlar	2288,3	1236,1	54,8	910	33,43
		2962,2	1532,8	52,1	1212	44,56

Aziqliq mug’darinin’ jipek qurti onimdarliligina ta’siri.

Awil xojaliq haywanlardin’ onimdarliq darejesi olardin’ aziqliq menen tamiynleniwine baylanisli. Onimdarlig’i joqari bolg’an haywanlar ham aziqliq jetispewinde o’z onimdarliligin paseytip jiberedi.
Sharvashiliqta ha’r bir awil xojaliq haywanlari ushin ratsiоnlar ha’m aziqliq korsetkishleri islep shiqilg’an.
Jipekshilikte bir quti qurt ushin japiraq korsetkishleri aniqlang’an. Biraq islep shig’ariw sharayatinda, yag’niy qurtlardi awil xojaliq uylerinde bag’iw sharayatinda bul korsetkishlerge itibar bеrilmeydi, ko’p jag’daylarda japiraq jetispewi juz bеrip, onimdarliqqa keri ta’sir etiwi guzetiledi. Aziqliqtin’ jetispewi juz bеrgende sanaatbap gibrid qurtlar onimdarlig’ina ta’sir etiw darejesi N.Aхmеdоv ta’repinen 1997-1999 jillar uy’renilgen. Tajriybeler Tеtragibrid 3 qurtlarinda eki variyantta alip barilip birinshi varianttag’i qurtlar toliq turde, yag’niy 1 qutig’a 1200 kg esaptan japiraq menen tamiynlenip, ekinshi variyantdagi qurtlar’ga 600 kg japiraq berilgen. Aziqliqtin’’ mug’dari jipek qurtlarinin’ qurt bag’iw dawirine, jasawshanlig’ina, awirlig’ina, onimdarligina ta’siri kestede berilgen.
Qurtlardi aziqlandiriw darejesine qaray qurt bag’iw dawiri ha’m pille ko’rsetkishleri o’zgeriwi.

№№ p/p	Qurtlardin’ aziqlandiriw variyantlari	Qurt bag’iw dawiri uzliksizligi, kun	Qurt-lardi jasawshanlig’iligi, %	Navdоr pille-lar mug’dari, %	Pille-din’ o’rtasha awirlig’i, g	Pille qabig’i awirlig’i, mg	Pilleler jipek-shenli-gi, %
1.	Qurtlardi normada /100%-li/aziqlandiriw	24,0	87,4	92,1	1,88	446	23,7
2.	Qurtlardi ortasha 50% te aziqlandiriw	27,0	65,2	83,0	1,33	294	22,1
3.	Ekinshi variyantqa qarag’anda %	88,9	134,0	110,9	141,3	151,7	107,2

Qurtlardi 50 protsentli kusheyedida aziqliqlantirganda, qurt bag’iw dawiridin’ dawamati 3 kunge so’zilg’an, jasawshanlig’i 22,2 protsentke , sortli pilleler mug’dari –8,9 protsentke, pillesinin’ o’rtasha awirlig’i 0,55g, pille qabig’i awirlig’i 152 mg g’a ha’m pilleler jipekshenligi 1,6 protsentke kemeygen.