Jinoyat oraliq 1

 
54. 
Jinoiy javobgarlikdan ozod qilish jinoiy jazodan ozod qilishdan qaysi 
beligilari bilan farq qiladi 
Jinoiy javobgarlikdan ozod qilish deb - shaxs sodir etgan ijtimoiy xavfli qilmishida 
aybdorlik masalasi hal qilinmasdan turib, uning barcha huquqiy oqibatlaridan uni ozod 
qilishga aytiladi. Ya’ni:
- sodir etgan ijtimoiy xavfli qilmishi uchun JK asosida javob berish majburiyatidan; 
- uning harakatlari davlat tomonidan salbiy baholanishidan; 
- aybdorga jinoiy huquqiy ta’sir choralarini qo‘llanilishidan; 
- sudlanganlik holatining yuzaga kelishidan.
Amaldagi jinoyat qonuni javobgarlikdan ozod qilishning quyidagi turlarini ko‘rsatadi:
- javobgarlikka tortish muddatining o‘tib ketganligi munosabati bilan;
- qilmish yoki shaxsning ijtimoiy xavfliligini yo‘qotganligi munosabati bilan;
- aybdor o‘z qilmishiga amalda pushaymon bo‘lganligi munosabati bilan;
- yarashilganlik munosabati bilan; 
- kasallik tufayli;
- amnistiya akti asosida javobgarlikdan ozod qilish. 
Javobgarlikka tortish muddatining o‘tib ketganligi munosabati bilan yoki amnistiya akti 
asosida javobgarlikdan ozod qilish - sudlarning majburiyati hisoblansa, boshqa turdagi 
javobgarlikdan o Voyaga yetmaganlarni jinoiy javobgarlik va jazodan ozod qilishning ikki xil 
turi mavjud bo‘lib, ular quyidagilar: Umumiy ko‘rinishdagi va maxsus ko‘rinishdagi jinoiy 
javobgarlik va jazodan ozod qilish. Umumiy ko‘rinishdagi jinoiy javobgarlik va jazodan ozod 
qilish – JK XII va XIII boblardagi asoslar bilan javobgarlik va jazodan ozod qilishni nazarda 
tutsa, maxsus ko‘rinishdagi jinoiy javobgarlik va jazodan ozod qilish esa: 

---

- majburlov choralarini qo‘llagan holda javobgarlik va jazodan ozod qilishni nazarda tutadi. 
Voyaga yetmaganlarni jinoiy javobgarlikdan ozod qilish
–ishni voyaga yetmaganlar ishlari bo‘yicha idoralararo komissiyaga topshirish orqali amalga 
oshirilishi mumkin.
Bunday qarorga kelish asoslari: 
- shaxs jinoyat sodir etish vaqtida 18 yoshga to‘lmaganligi; 
- ijtimoiy xavfi katta bo‘lmagan jinoyatni birinchi marta sodir etganligi;
- sodir etilgan qilmishning xususiyatlari, aybdorning shaxsi va boshqa holatlarning mavjud 
bo‘lishi lozimligi kabi holatlar tashkil etadi.
Voyaga yetmaganlarni jinoiy jazodan ozod qilish shartlari esa quyidagilar:
- unga og‘ir bo‘lmagan (besh yildan ko‘p bo‘lmagan muddatga ozodlikdan mahrum qilish 
jazosi tayinlash nazarda tutilgan) jinoyatni birinchi marta sodir etganligi;
- ijtimoiy xavfi katta bo‘lmagan jinoyatni takroran sodir etganganligi;
- shaxs jinoyat sodir etish vaqtida 18 yoshga to‘lmaganligi;
- sodir etilgan qilmishning xususiyatlari, aybdorning shaxsi va boshqa holatlarning mavjud 
bo‘lishi lozimligi kabi holatlar tashkil etadi. Ushbu asoslar bilan jazodan ozod qilingan voyaga 
yetmagan shaxsga nisbatan - majburlov choralari qo‘llaniladi. zod qilish turlari sudlarning 
huquqi hisoblanadi.