Jinoiy jazo va uning turlari

Jinoiy jazo faqat sud tomonidan tayinlanadi. Bu qoida Jinoyat kodeksining 42-moddasida ham mustahkamlab qo‘yilgan. Jinoyat kodeksi 69-75-moddalarida belgilangan asoslarga ko‘ra jazodan ozod qilish, jazoni yengilrog‘i bilan almashtirilishi ham faqat sud tomonidan amalga oshirilishi mumkin. Amnistiya akti asosida yoki afv etish orqali jazodan ozod qilishda, bu aktni chiqargan organ-ning amnistiya yoki afv etish to‘g‘risidagi normativ akti asosida ozod qilinadi. Faqat sudlar jazodan ozod qilish vakolatiga ega ekanligi JPKning 12-moddasida ham mustahkamlangan. Jinoiy jazo hisoblan-maydigan majburlov choralari davlatning boshqa vakolatli organlari yoki vakolatli mansabdor s+haxslari tomonidan ham qo‘llanishi mumkin;

Jinoiy jazo faqat jinoyat sodir etishda aybdor deb topilgan shaxslarga nisbatangina qo‘llaniladi. Mahkum jazonining ijrosidan qochganda ham jazo mahkumning oila a’zolariga yoki yaqin qarin-doshlariga nisbatan qo‘llanishi mumkin emas. Aybdor shaxsga jazo qo‘llanishi bilan bog‘liq bo‘lgan mulkiy to‘lovlar uning oila a’zolari yoki yaqin qarindoshlaridan undirilmaydi;

Jinoy jazoning mazmuni shaxsni ozodlikdan mahrum qilish-da yoki huquq va erkinliklarini cheklashda ifodalanadi. Shaxsni jinoiy javobgarlikka tortish oqibatida u ozodlikdan mahrum qilinishi mumkin. Masalan, ozodlikdan mahrum qilish va qamoq jazolari qo‘l-lanilganda mahkum jamiyatdan ajratiladi. Muayyan huquqdan mah-rum qilish jazosi qo‘llanilganda shaxsning erkin kasb tanlash huquqi, muayyan lavozimni egallashi cheklanadi.

Jinoiy jazoning davlat xususiyatiga ega ekanligi. Bu shundan iboratki, shaxsni jinoyat sodir etishda aybdor deb topish, jazo, uning aniq turi va miqdorini belgilash faqat maxsus davlat organi, alohida hokimiyat – sudga taalluqli bo‘lib, davlatning boshqa organlari yoki jamoat tashkilotlari uni qo‘llay olmaydi. Sud hukmi davlat nomidan chiqarilib, qonuniy kuchga kirgan sud hukmi barcha davlat, jamoat muassasalari, ishlab chiqarish korxonalari va tashkilot-lari, mansabdor shaxslar va fuqarolar uchun majburiy bo‘lib, O‘zbe-kiston Respubli-kasi hududida so‘zsiz ijro etilishi lozim. Bularning hammasi jazoning davlat xususiyatiga ega ekanligini ifodalaydi;